I dok je "svemirska trka" SAD-a i SSSR-a bila manje-više javna stvar, daleko od očiju javnosti i s kudikamo manje medijske pompe odvijala se malo drugačija trka, u kojoj su učestvovali najbolji "bušači" tih dveju nacija.
Krajem 1950-ih i početkom 1960-ih Amerikanci i Sovjetski Savez počeli su da buše Zemljinu koru, stenovitu ljusku koja obuhvata gornjih 30 do 50 kilometara od 6.730 kilometara udaljenosti do središta naše planete.
Američki Projekat Mohole, koji se sprovodio uz pacifičku obalu Meksika, prekinut je 1966. godine zbog nedostatka financijskih sredstava, ali je postavio važne temelje za buduće programe bušenja na moru.
Sovjetski Savez je, zahvaljujući planiranju Međuresornog naučnog veća za proučavanje Zemljine unutrašnjosti i superduboko bušenje, imao veći uspeh. Od 1970. do 1994. godine njihova bušilica je na poluostrvu Kola polako stvarala najdublju rupu na svetu.
Zapravo, superduboka bušotina Kola sastoji se od nekoliko delova, koji se granaju od srednje rupe. Najdublja od njih, nazvana SG-3, ima nešto više od dvadesetak centimetara u prečniku, ali se proteže 12.261 metara u dubinu.
To je otprilike trećina puta kroz Baltičku kontinentalnu koru. Kako bi zadovoljili istraživačke ciljeve i osigurali gotovo kontinuirani pogled na Zemljinu koru, Sovjetski Savez je razvio i instrumente potrebne za direktna fizička merenja na dnu bušotine.
Uređaji za bušenje time su omogućili veći integritet merenja jer bi se uzorci stena deformirali pod njihovim neverovatnim unutrašnjim pritiskom pri vađenju na površinu. Projekt je dao ogromne količine geoloških podataka, od kojih nam većina govori koliko malo znamo o našoj planeti.
Ako stavimo najdublju rupu na Zemlji u perspektivu, Kola ide dublje od najdublje tačke okeana, koja se nalazi na gotovo 11 kilometara.
Naučnici su otkrili mikroskopske fosile jednoćelijskih organizama na 7 kilometara dubine, a na gotovo istoj dubini otkrili su i – vodu. Takođe je otkriveno da temperatura na dnu rupe dosiže vrelih 180 °C. Prevruće za nastavak pa je bušenje i službeno prekinuto 1994. godine.
(Dnevnik.hr)
