Spomenik, prava gromada, visok četiri metra i prečnikom od skoro 80 centimetara, ogroman i crn stoji u samom centru Beograda, na Terazijama. Hiljade svakodnevno prolaze pored njega, a da ga ni ne primate. Ovo je priča o najzapostavljenijem spomeniku srpske prestonice i velikoj sramoti svih nas.U ranim jutarnjim časovima 17. avgusta 1941. godine nacisti postavili su opomenu svima onima svima onima koji bi eventualno pomislili na otpor. U centru grada, na banderama na Terazijama obešeno je pet Srba koji su ranije streljani u dvorištu Gestapoa.
Njihov zločin? Štura i stereotipna floskula „pružanje otpora okupatoru".Tela su ostavljena da danima, u znak pretnje, vise na stubovima javne rasvete.
Navodni "teroristi" bili su: učenik Milorad Pokrajac, krojački radnik Jovan Janković, obućar Svetislav Milina, i zemljoradnici Velimir Jovanović i Ratko Jević. Tela su ostavljena da danima, u znak pretnje, vise na stubovima javne rasvete kao vrhunac poniženja jednog grada, ljudskosti...Nekoliko decenija kasnije, na istom mestu građani slobodnog Beograda podigli su spomenik. Ogromni crni obelisk visok četiri metra i prečnika 80 centimetara, rad vajara Nikole Jankovića i danas stoji na Terazijama. Oni koji ga pažljivo zagledaju videće uklesane prizore vešanja i stihove čuvenog Vaska Pope.Problem je što retko ko zagleda."Kod nas na sreću nema tradicije namernog rušenja spomenika, ali ima nemara. Beograđani slabo poznaju istoriju i spomenike. Možete da izađete na ulicu i pitate nekoga čiji je ovo spomenik i pitanje je koliko bi ljudi znalo", priča za Dnevno.rs Neda Kovačević, književnica i hroničarka koja je sistematski popisala i fotografisala sve prestoničke spomenike.Priču o streljanim Beograđanima nećete naći ni u jednom udžbeniku istorije, a spomenika, iako se nalazi u centru Beograda nema na sajtu grada u rubrici posvećenoj prestoničkim spomenicima. I bronzana spomen-ploča sa imenima ubijenih i epitafom je nekoliko puta kradena.
Da situacija bude još gora, ovo nije jedino što je ukradeno!Originalna vešala-bandere na kojima su bili visili obešeni Srbi preteta su prilikom izgradnje Aleje streljanih rodoljuba 1941-1944 na Novo groblje gde je uređeno posebno spomen obeležje.A onda je, prilikom rekonstrukcije kompleksa 2003. godine neko ukrao vešala!"Krađe su u Beogradu česte, ali meni je ovo bio najšokantniji slučaj. Bandere su skinute i ostavljene sa strane dok traju radovi. Na očigled čuvara groblja, preko noći, došli su sa taljigama i odvukli ih. Bandere su nađene, ali više nisu mogle da se poprave. Oni koji su ukrali nisu imali pojma šta kradu i koju vrednost ima – priča Neda Kovačević.Na Novom groblju danas su samo replike originalnih bandera,Za krađu vešala uhvaćena su trojica Roma. Oni su ih odvezli zaprežnim kolima, a spomenik isekli i za nekoliko hiljada dinara prodali u staro gvožđe. Policija je uništena vešala pronašla na otpadu.Od tada, na Novom groblju su samo replike.
(Dnevno.rs)
