Materijal od je kojeg je napravljena se popularno zove "šajak" i uglavnom se sastoji od vunenog prediva zbog čega se kapa nosi u svim godišnjim dobima jer održava konstantnu temperaturu glave.
Zimi se kapa može spustiti preko ušiju. Šajkača je veoma praktična i može se nositi oko pojasa ili na razne druge načine po izboru. Najčešće je maslinasto-zelene boje, što podseća na vojnu uniformu, ali može se naći i u drugim bojama poput plave ili teget.
Kapa ime nije dobila po materijalu od kojeg je napravljena, već po srpskim graničarima u području Šajkaša. Ime šajkača čuva sećanje na srpske borbene rečne jedinice pripadnike službe Austrougarske monarhije sa područja Banata u 18. veku. Ovi vojnici su nazivani šajkašima.
Delovali su u vodama Dunava, Tise, Save i Moriša na granici sa Otomanskim carstvom. Nosili su kape koje su oblikom vrlo podsećale ba brodove koji su nazivani šajkama.
Ne postoji podatak o tome kako su Srbi iz Šajkaša nazivali svoje kape, ali su one ubrzo preuzete kao deo vojne uniforme 1870. godine.
Šajkače su se masovno nosile među srpskim stanovništvom za vreme Prvog srpskog ustanka, a bile su i nazaobilazan deo srpske vojne uniforme od početka 19., pa sve do kraja 20. veka. Ne treba mešati vojnu i narodnu šajkaču.
Vojna, za razliku od narodne, ima kokardu, koju takođe imaju i paravojne ili četničke šajkače.
Danas šajkaču najčešće možemo videti na glavama starijih muškaraca u ruralnim sredinama.
(Slavorum)
