NOVOMUČENICI DABROBOSANSKI I MILEŠEVSKI (I): Sveštenike ubijali i vojnici NDH i partizani

Na zasedanju u tek obnovljenom manastiru Žitomislić kod Mostara, Sveti arhijerejski sabor 2005. godine proglasio je svecima 27 sveštenika stradalih od ustaša ili partizana i novih vlasti u Drugom svetskom ratu i neposredno po njegovom završetku (jednog su ubili Austrougari 1914). Taj je čin izazvao brojne diskusije u javnosti, budući da su neki od stradalih bili borci četničkih odreda koji su počinili zločine. Streljanja Dobroslava Blaževića (35), paroha donjovakufskog, zarobile su ustaše juna 1941. godine, potkovale ga, vezale za zaprežna kola i ubile na putu za Bugojno. Telo mu nikad nje pronađeno. Milan Božić (56) bio je nastavnik veronauke u Ženskoj gimnaziji u Sarajevu i narodni poslanik u nekoliko saziva Skupštine, dobitnik više crkvenih i državnih odlikovanja. U maju 1941. godine ustaše su ga uhapsile i sprovele u Hrvatsku, prvo u Zagreb, a onda u logore u Koprivnici i Gospiću. Tamo je, posle mučenja i zlostavljanja, ubijen u noći između 1. i 2. jula 1941. Mihailo Ðusić (34), monah, školovao se kod Justina Popovića. Bio je nastavnik u monaškoj školi u Dečanima, pa profesor na bogoslovijama u Bitolju i Sarajevu. SPC beleži da je tokom Drugog svetskog rata „bio sa svojim narodom i pomagao mu“. Pred kraj 1944. napustio je manastir Kalenić, a u maju 1945. godine partizani su ga uhapsili u Foči. Streljan je u Blažuju kod Sarajeva 1945. Jovan Zečević (46), zbog veza s Gavrilom Principom, kao gimnazijalac izdržao je kaznu od četiri godine teške tamnice. Docnije je bio sveštenik. Ustaše su ga uhapsile u Zavidovićima i sprovele u logor u Koprivnici u Hrvatskoj. Prema iskazima preživelih logoraša, sveštenik Zečević bio je posebno mučen. Iz Koprivnice je odveden u nepoznatom pravcu i nikad se nije vratio. Božidar Jović (39), posle završene sarajevske bogoslovije, 1937. godine rukopoložen je 1937. godine i službovao je po Bosni. Umro je 1951. godine u zatvoru u Zenici, gde je izdržavao kaznu od osam godina zatvora. Bogdan Lalić (54) u vreme Balkanskih ratova bio je komita u odredu vojvode Vuka. Godine 1914. rukopoložen je za sveštenika, neko vreme službovao je po parohijama, a od 1919. bio je veroučitelj u Sarajevu, višestruko odlikovan. Ustaše su ga u julu 1941. zatvorile, a onda uputile u logor u Gospiću, gde je posle mučenja ubijen. Trifun Maksimović (41) bio je sveštenik i nacionalni radnik, koji se u vreme Prvog svetskog rata zatekao na službi u parohiji Ilijaš. Neposredno po izbijanju rata, u julu 1941. godine, Austrougari su ga kao jednog od najviđenijih Srba zatvorili i streljali. Velimir Mijatović (44), službovao je kao sveštenik u Bosni, a 1942. proteran je u Srbiju, gde je privremeno postavljen za pomoćnika starešine crkve u Arilju. Partizani su ga streljali 1945. Božidar (Božina) Minić (44), poreklom iz Kolašina, službovao je u Crnoj Gori i Bosni. Partizani su ga streljali 1945. Smrt u jami Miladin Minić (28) tek je četiri godine službovao kao sveštenik kad su ga ustaše nekoliko dana po proglašenju NDH, 24. aprila 1941. godine, zaklale u parohijskom domu njegove parohije u Bilješevu, kod Kaknja u BiH. Marko Popović (65), ugledan i višestruko odlikovan sveštenik, tokom Prvog svetskog rata dugo je držan kao talac. Na početku Drugog svetskog rata ustaše su ga u junu 1941. uhapsile u rodnom Kupresu i posle dvadesetak dana mučenja zaklale fa i bacile u jamu kod Gornjeg Vakufa. Dimitrije Rajanović (32) bio je uhapšen u svojoj parohiji u Nišićima kod Ilijaša u BiH, u avgustu 1941. godine. Ubijen je istog meseca, zajedno sa grupom svojih sunarodnika, na nepoznatom mestu između Semizovca i Ilijaša.

Ovaj feljton pisan je na osnovu monografije „Sveti Srbi“ dr Slobodana Mileusnića, u izdanju „Pravoslavne reči“ iz Novog Sada. Fotografije su takođe preuzete iz ove monografije