7 PRIČA O ZABLUDAMA NAŠE ISTORIJE Pioniri u ratu: Partizanska bajka

Mit o Bošku Buhi kao detetu partizanu izgradila je propagandna mašinerija SFRJ iako je rođen 1923. godine i u rat otišao sa 18 godina Generacije su vaspitavane na primeru narodnog heroja Boška Buhe, koji je kao dete otišao u rat i pokazao zadivljujuće junaštvo. A šta je bila istina? Bor za svaku godinu Zvanična verzija kaže da je Buha rođen 1926, da je sa petnaest godina otišao u rat i da je brzo postao jedan od najhrabrijih bombaša. Bio je delegat na Prvom kongresu Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije (USAOJ), održanom decembra 1942. u oslobođenom Bihaću. Imao je tada tek 16 godina, bio je malog rasta, ali odlučan u nastupu. Kada se popeo na govornicu, jedva se video, ali je svojim govorom izazvao oduševljenje među delegatima: „Ja ću da vam pričam, drugovi, kako mi idemo na bunkere...“ Pričao je kako se on i njegovi drugovi bombaši veru i po vrhovima kuća i kroz dimnjake bacaju bombe na ustaše. Vrhovni komandant NOV i PO Jugoslavije Josip Broz Tito, koji je prisustvovao Kongresu, digao se sa svog mesta i čestitao mu. Tito je Bošku Buhi poklonio sat, koji je on rastavio da bi video kako radi. Na mestu njegove pogibije nalazi se kameni beleg s natpisom: „Ovde je 1943. godine poginuo pionir, borac i narodni heroj Boško Buha“, a oko spomenika je posađeno sedamnaest borova, jer je imao toliko godina u trenutku smrti. Mnoge osnovne škole nose naziv po njemu, kao i dečje pozorište u Beogradu. Reditelj Branko Bauer je 1979. godine snimio film o njegovom životu. A ovo je istina: Boško Buha sin je zemljoradnika iz Nove Gradine, sela iz okoline Virovitice. Godine 1941, nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije i uspostavljanja Nezavisne Države Hrvatske, njegovi su, kao i mnoge druge srpske porodice, pred ustašama izbegli u Srbiju. U leto 1941. stupio je u Mačvanski partizanski odred. Vrlo brzo se proslavio kao jedan od najhrabrijih bombaša Druge proleterske brigade, u kojoj je bio vođa bombaškog odeljenja. Učestvovao je u borbama u Četvrtoj i Petoj neprijateljskoj ofanzivi, odnosno u bitkama na Neretvi i Sutjesci. Poginuo je 28. novembra 1943. u blizini sela Jabuke kod Prijepolja, kada je sa doktorkom Sašom Božović i političkim komesarom bolnice Bogdanom Radanom upao u četničku zasedu. Komesar Bogdan je poginuo na licu mesta, a Boško je ubijen prilikom pružanja otpora četnicima. Doktorka Saša Božović je u ovoj borbi bila ranjena i zarobljena, ali je ubrzo bila oslobođena. Narodni heroj Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ 20. decembra 1952. godine proglašen je za narodnog heroja, kao jedan od najmlađih boraca NOV i PO Jugoslavije. E sad, ono što je najvažnije za ovu priču: u „Maloj Prosvetinoj enciklopediji“, vrlo pouzdanoj kad su takvi podaci u pitanju, piše da je Boško Buha bio „borac-omladinac“ i da je rođen 1923. godine. U rat je, dakle, otišao sa osamnaest godina, a poginuo sa dvadeset. Toliko je, na primer, imao i Gavrilo Princip. Njegova hrabrost nije sporna, ali je mit o detetu partizanu izgradila posleratna propagandna mašinerija.