OBARANJE HRVATSKOG AN 2 NAD SLAVONIJOM Noćni letovi su stvarali problem, a onda je pojavio KUB JNA i zaustavio sve!

O učešću raketnog sistema PVO "Kub" u građanskom ratu u Hrvatskoj retko se spominjalo. Ova priča je inspirisana pričom, koja je objavljena u hrvatskoj vojnoj grupi, a tu gde je napisana bila opšta papazjanija, što je bio dovoljan povod da se napiše i tekst o tome kako je zaista upotrebeljen raketni sistem "KUB".

Ova priča počela je oktobra 1991. prilikom operacije deblokade granizona JNA u Vukovaru, koji se pretvorio u jednu od najžešćih bitaka između ZNG s jedne i JNA i Teritorijalne odbrane Slavonije, Baranje i zapadnog Srema sa druge strane.

Tokom trajanja bitke za Vukovar 8. oktobra 1991. u okviru Operativne zone Osijek Zbora narodne garde ZNG formiran je bio Samostalni vazduhoplovni vod (Samostalni zrakoplovni vod). Vod je bio formiran od sredstava i tehnike Privredne avijacije Osijek i Aerokluba Osijek. Ovaj vod osnovao je bio bivši pilot JNA Marko Živković. Za borbenu upotrebu uređena su četri aviona AN-2 privredne avijacije.

U poslednjim danima borbi za Vukovar iz aviona su uz pomoć padobrana prvo bili izbacivani sanduci sa municijom opkoljenim pripadnicima ZNG u gradu, oko kojih se svakog dana stezao sve više obruč.

Istovremeno odučeno je da se avioni An-2 upotrebe za napade na položaje JNA oko samog grada kako bi se oslabio pritisak i stvorila opcija za stvaranje koridora za ubacivanje novih boraca, izvlačenje ranjenika i dotur municije i naoružanja u Vukovar.

Za napade na jednice JNA korištene su improvizovane bombe napravljene od boca za gas i plinskih boca u koje je stavljan eksploziv i pravljene takozvane "bojler bombe". Njih su u letovima izbacivali piloti iz tovarne kabine na položaje jednica JNA.

JNA u to vreme nije oko Vukovara imala PVO sistema, kako lakih prenosnih, tako i raketnih. Ono što je bilo lakih artiljerijskih na BOV- 3 uglavnom je korišteno za podršku pešadiji. Procenjeno je bilo da potrebe za PVO jedinica na terenu nema, jer protivnik ne raspolaže avijacijom.

Ovakva asimetrična upotreba letelica bila je veoma frustrirajuća za pripadnike JNA. Interesantno je bilo da je većina napada na položaje JNA izvođena isključivo noću, a obaranje upotrebom PVO topova kalibra 20 mm skoro nemoguća.

Vukovar je u međuvremenu pao, ali je ova jednica nastavila dalje letove i napade noću, pa je Generalštab JNA tad doneo odluku da se u zonu Vukovara prebaci RS PVO "KUB" 310. ssrp (srednji samohodni raketni puk) PVO. iz Kragujevca.

Prilika za to bateriji Kub pružila se 2. decembra 1991. godine iznad sela Otok pored Vinkovaca.

Naime letelica je poletela sa travnate piste u okolini Đakova i letela prema Vinkovcima, odkale je avion skrenuo prema selu Otok. RstON ( Radarska stanica osmatranja i navođenja) otkrila je letelicu u letu. Na avion lansiranana je raketa 3M9MS. Raketa je pogodila avion koji se raspao u paramparčad. U letelici tom prilikom poginuli su Marko Živković, osnivač voda koji je upravljao avionom, kopilot Mirko Vukušić, dok su u tovarnom delu bili padobranci Ante Plazibat i Rade Griva.

A, onda se tu stvorio prostor, koji se rado ističe pored toga da je avion pravio dar-mar u redovima JNA, da čak ni KUB nije uspeo da obori avion. Međutim, priča je sasvim drugačija i tehničke je prirode.

"Zanimljivo je da je pogođeni avion još dugo pokazivao svoj odraz na radarskom ekranu, tako da su posluge SLO (samohodnog lansirnog oruđa) nastavile da lansiraju rakete sve dok odraz aviona nije nestao sa ekrana radara. Zapravo radilo se o delovima letelice, koji su davali radarski odraz, kao da avion nije pogođen.

Posle obranja ovog An-2, vod se povukao u dubinu Hrvatske, sa čime je prestalo njegovo delovanje u zoni brobenih dejstava u istočnoj Slavoniji.

NAPOMENA: U izradi teksta korištene su knjige: Nebeski štit sa zemlje samohodni raketni sistem 2K12 KUB-M/Kvadrat, autora Danka Boroevića, Dragog ivića, Željka Ubovića i Zorana Bukosavljevića, kao i vazduhoplovne snage bivših republika SFRJ 1992-1995 autora Danka Borojevića, Željka Ubovića i Dragog Ivića

Kurir.rs/A.Mlakar