NACISTI POSEJALI SMRT: Beograd razoren pre 84 godine, a novine tog jutra pisale o miru na Balkanu
Na vest da je u Jugoslaviji 27. marta 1941. zbačena vlada koja je potpisala savez s Nemačkom, nacistički vođa Adolf Hitler je naredio da se odmah, istovremeno s planiranim napadom na Grčku, izvede i napad na Jugoslaviju.
Na taj način sprečilo bi se eventualno povlačenje jugoslovenske vojske prema Grčkoj i stvaranje drugog Solunskog fronta, kao što se dogodilo u Prvom svetskom ratu.
Đerdapska klisura
U noći između 5. i 6. aprila, pre 84 godine, Nemci su zauzeli ulaz u Đerdapsku klisuru na Dunavu, a u ranu zoru 6. aprila bombardovan je Beograd. Iz nekoliko pouzdanih izvora jugoslovenska vlada je već poslednjih dana marta bila obaveštena o datumu napada, a i sami građani osećali su šta im se sprema. Ali se iz ondašnjih dnevnih novina - najviše zbog cenzure - blizina rata direktno ne oseća.
U novinama koje nose datum 6. aprila 1941, i koje se zbog bombardovanja nikad nisu našle na beogradskim kioscima, preovlađuju vesti iz nemačko-engleskog rata i italijanskih operacija u Albaniji i Grčkoj.
U vestima s domaće političke scene preovlađuju obostrana uveravanja - i sa srpske i sa hrvatske strane - da će se u narednom periodu držati zajedno i uzajamno pomagati, i komentari u kojima se predviđa „mirno rešenje za Balkan”.
Manje strana
U drugom delu novina, posvećenom „kulturi i zabavi”, Politika objavljuje veliki prilog o prodavačicama cveća iz Pinosave, a Vreme razgovor sa ženom koja je prevela „Gorski vijenac” na francuski i tekst o značaju vazduhoplovnog modelarstva za vaspitanje mladih.
Jedino vesti da će novine ubuduće, zbog smanjenog broja strana, „a i da bi informacije bile dostupnije građanstvu”, smanjiti cenu sa dva na jedan dinar i da će pošta ubuduće primati pakete samo za vojsku nagoveštavaju vanredno stanje.
Takav je i tekst, gotovo humoreska, o prvoj i drugoj noći tokom kojih je na snazi bila odluka o zamračivanju gradova.
„Samo beogradske kafane, u kojima je uvek tako veselo raspoloženje”, izveštava Politika o atmosferi nakon isključenja struje u prestonici uveče 5. aprila 1941. godine, „kao da su još više oživele. U mraku, odjeknule su složno pesme, a bilo je i smeha i šale.”
Ubistva Nemaca
Daleki nagoveštaj zla koje se spremalo predstavljao je samo demanti, najopširniji u Pravdi:
„Sa zvanične strane umoljeni smo da objavimo sledeće: ... Izvesni inostrani listovi i radio-stanice danas obaveštavaju svoje čitaoce i slušaoce da se broj ubistava Nemaca povećava, da je opasno govoriti nemački, madžarski i rumunski u Jugoslaviji, da je u varoši i u oblasti Kranja zapaljeno i potpuno izgorelo nekoliko nemačkih naselja, da su zapaljena neka nemačka sela na jugoslovenskoj granici, da su u Iloku i Sremu zapaljena mnogobrojna nemačka imanja, da nemačka naselja u dolini Save gore, da je potpredsednik opštine Pardanj kod Modoša, inače pripadnik nemačke manjine, ubijen, da je jedan Srbin u Novom Sadu napao nožem na ulici tri Nemca, ranio ih, a jednom presekao grkljan, i još bezbroj ‚svireposti’ koje može uobrazilja jednog tobož obaveštajnog organa iskonstruisati.”
Pravdanje je bilo uzalud. Dok su slovoslagači u štampariji slagali ove redove, piloti Luftvafea startovali su motore svojih bombardera...
Momčilo Petrović