PRONAĐENI OSTACI ČETVORICE OFICIRA VOJSKE KRALJEVINE JUGOSLAVIJE: Veruje se da su stradali leta 1942. - Krije li zemlja još tri skeleta?
Iskopavanjem u blizini magistralnog puta Mojkovac - Kolašin pronađeni su posmrtni ostaci četiri osobe, a veruje se da je reč o oficirima Vojske Kraljevine Jugoslavije (VKJ) stradalim tokom leta 1942. godine.
Četiri ljudska kostura pronađena su 12. maja, preko puta Hrama Hristovog Roždestva, kada je po nalogu sudije za istragu Višeg suda u Bijelom Polju i rađeno iskopavanje - sondaža, nakon čega su ekshumirani i poslati na obdukciju.
To je Vijestima rekao predsednik Saveta za građansku kontrolu rada policije Zoran Čelebić, koji je dobio izveštaj od vršioca dužnosti direktora Uprave policije Lazara Šćepanovića.
Prema tom dokumentu, nadomak mojkovačkog Hrama sahranjeno je sedam, a ne šest oficira, kako se prvobitno verovalo.
Objašnjeno je i da je, prvobitno, sondaža započeta 28. aprila, ali da je obustavljena kada su potomci stradalih oficira pronašli skelet.
“Dana 28. aprila 2025. godine, Opština Mojkovac obavestila je Odeljenje bezbednosti Mojkovac da će se 28. i 29. aprila vršiti iskop posmrtnih ostataka oficira VKJ stradalih u Drugom svetskom ratu, a mesto sondaže je u blizini magistralnog puta Mojkovac - Kolašin, tačnije preko puta Hrama Hristovog Roždestva.
U vezi sa tim obaveštenjem upoznato je Više državno tužilaštvo u Bijelom Polju, kao i Uprava za zaštitu kulturnih dobara. Potomci stradalih oficira izvršili su delimično iskopavanje - sondažu, i tada su pronađeni ostaci ljudskog kostura, nakon čega je obaveštena policijska stanica u Bijelom Polju, pa je dalje iskopavanje zaustavljeno”, izvestio je Šćepanović Savet za građansku kontrolu rada policije.
Čelebić je od Uprave policije zatražio podatke o aktivnostima preduzetim tokom prošle i ove godine, po nalogu Specijalnog državnog tužilaštva (SDT) i drugih državnih organa, a koje se odnose na predmete i navode o postojanju masovnih grobnica civilnih žrtava iz ratnog i poratnog perioda od 1941. do 1945. godine, uglavnom stradalih iz ideoloških razloga.
Iz dokumentacije koja im je dostavljena proizlazi da su službenici OB Mojkovac postupali po nalogu Višeg državnog tužilaštva u Bijelom Polju, a u vezi sa iskopavanjem posmrtnih ostataka oficira Vojske Kraljevine Jugoslavije stradalih u Drugom svetskom ratu.
Šćepanović je Savet izvestio da su o pronađenim ostacima ljudskog kostura obavestili višeg državnog tužioca u Bijelom Polju, Slavenka Smolovića, koji se izjasnio da se obustavi dalje iskopavanje - sondaža:
“I da se mesto gde je iskopavanje započeto obezbedi, jer će se raditi ekshumacija i obdukcija posmrtnih ostataka, za koje se pretpostavlja da će se naći na mestu iskopavanja”.
Istakao je da je potom OB Mojkovac od strane sudije za istragu Višeg suda obavešten da će se iskopavanje - sondaža, a samim tim i ekshumacija i obdukcija posmrtnih ostataka, obaviti 12. maja 2025. godine.
“Sa ekshumacijom posmrtnih ostataka započeto je u 9:00 časova u prisustvu sudije za istragu Višeg suda u Bijelom Polju Vukomira Boškovića, višeg državnog tužioca Slavenka Smolovića, lekara specijaliste sudske medicine, obducenta Nemanju Radojevića i potomaka lica za koja se pretpostavlja da su sahranjena na tom mestu tokom leta 1942. godine. Radovi su završeni u 13:30 časova. Pronađeni su posmrtni ostaci - četiri ljudska kostura koja su izuzeta sa lica mesta od strane obducenta”, piše u izveštaju dostavljenom Savetu, u koji su Vijesti imale uvid.
Prema tom dokumentu, u narednom periodu se očekuje da Viši sud u Bijelom Polju donese nove naredbe za prekopavanje magistralnog puta:
“Jer se prema kazivanju potomaka posmrtni ostaci još tri osobe nalaze na tom mestu. Takođe, kako se prilikom iskopavanja došlo do saznanja od potomaka da je na tom mestu sahranjeno ukupno sedam, a ne šest lica, Sud će naknadno doneti novu naredbu za ekshumaciju svih sedam lica”.
Čelebić je Vijestima rekao da bi postupanje Opštine Mojkovac moglo postati primer dobre prakse i usmerenja za građane, potomke stradalih u drugim opštinama Crne Gore:
“Ali smatram da je važnije da imamo sistemski pristup na nivou države. Pristup predsednika opštine Mojkovac Veska Delića zaslužuje javnu pohvalu i podršku jer se odgovorno i humanistički poneo prema interesima i potrebama lokalnog stanovništva. Ono što u ovom slučaju nije dobro jeste neujednačena sudska praksa u postupanju viših sudova u Bijelom Polju i Podgorici u odnosu na ratni događaj u Mojkovcu i ratne i poratne zločine u Nikšiću, Cetinju i Baru. Pohvalno ocenjujemo ukupan i veoma profesionalan rad policijskih službenika i Uprave policije u celini, kao i rad Specijalnog državnog tužilaštva i Glavnog specijalnog tužioca Vladimira Novovića čiji se zahtevi za ekshumaciju žrtava ratnih zločina u centralnom i južnom delu Crne Gore uporno odbijaju.
Zbog toga nema ni napretka u predmetima. To je neobjašnjivo. Neujednačena sudska praksa mora se otkloniti. Svestan sam da je to obično izazovno i zahtevno, ali ovde se radi o identičnim činjeničnim okolnostima, pa nema razloga za sudsku različitost. Svim građanima je stalo do pravne sigurnosti i doslednosti sudske vlasti, kako u Bijelom Polju tako i u Podgorici, jer se to loše odražava na vladavinu prava i primenu konvencijskog prava u Crnoj Gori. Zakon ne pravi razlike među građanima i sve nas jednako tretira, pa tako treba i da se postavimo u njegovoj primeni”, kazao je Čelebić.
Prema dostupnim podacima u Mojkovcu se tragalo za posmrtnim ostacima pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini, koje su komunisti ubili, nakon čega su njihova tela bačena u Bliškovsku jamu na planini Kovren.
Mediji su ranije objavili da su tela kraljevih oficira Jovana Mišnića, Dmitra Krgovića, Petra Krgovića, Blaža Radenovića, Janka Gaševića i Nikole Baltića 15. juna 1942. godine bila prenesena i sahranjena na tadašnjem groblju u Mojkovcu.
Godinama kasnije, komunističke vlasti odbile su zahtev porodica da se, prilikom izgradnje magistralnog puta Bijelo Polje - Mojkovac - Kolašin, njihovi posmrtni ostaci izmeste, pa je njihove grobove prekrio asfaltni put.
Prema nekim svedočenjima i dokumentaciji Državnog arhiva Crne Gore, mesto gde su oficiri sahranjeni nalazi se u pravcu sadašnjeg ulaza u Hram Hristovog Roždestva, gde su i pronađeni posmrtni ostaci, nakon što su porodice likvidiranih oficira uputile zahtev za ekshumaciju.
Najava novog zakona raduje sve
Čelebić je Vijestima objasnio da Savet za građansku kontrolu rada policije godinama intenzivno i sa posebnom pažnjom prati postupanje policijskih službenika povodom predmeta i navoda o postojanju masovnih grobnica civilnih žrtava iz ratnog i poratnog perioda (1941-45), koje su stradale iz ideoloških razloga.
“Crna Gora je jedina zemlja iz bivšeg socijalističkog bloka koja se nije zvanično odredila prema nevinim žrtvama političkog progona i nasilja, posebno onim nakon završetka Drugog svetskog rata, kada je paralelno sa oslobađanjem zemlje od okupatora i izdajničkih pokreta sprovedena i socijalistička revolucija, koja je sa sobom odnela brojne nevine žrtve koje su stradale isključivo iz ideoloških razloga, zbog nepodržavanja ili nedovoljnog podržavanja komunizma.
Odluka, odnosno najava premijera Crne Gore Milojka Spajića, da će se pristupiti izradi novog Zakona o grobljima, ohrabrila je sve u društvu koji su sveobuhvatno i univerzalno posvećeni zaštiti ljudskih prava i sloboda. To bi mogla biti i prilika da se zvanično priznaju i ratne i poratne nevine žrtve, kao i da se država Crna Gora prema njihovim posmrtnim ostacima odnese humanistički, potvrđujući njihov integritet i ljudsko dostojanstvo”, kazao je Čelebić.
Istakao je da takav pristup snažno podržavaju sve verske zajednice, posebno Pravoslavna crkva u Crnoj Gori.
Kazao je da je Savet apelovao na premijera da se kod resornog ministarstva založi da se nekoliko odredbi novog Zakona o grobljima posveti i ovoj problematici.
“Izrazili smo spremnost da pristupimo izradi nacrta teksta odredbi zakona koje bi se odnosile na prikrivene i neobeležene grobnice iz ratnog i poratnog perioda, a zatražena je povodom ove teme i neposredna konsultacija sa premijerom ili njegovim najbližim saradnicima. Očigledno je da profesionalni pristup policije i tužilaštva, pa i pravosuđa uopšte, nije dovoljan da se reši ova ozbiljna problematika, već je neophodno da se pokaže politička volja i pristupi drugim rešenjima”, poručio je Čelebić.
(Kurir.rs/Vijesti.me)