Tvrđavu Kolomb u Poznanju na zapadu Poljske nacisti su zauzeli 10. oktobra 1939. godine i pretvorili ga u koncentracioni logor "Poznanj”. U njemu su ubijali psihijatrijske bolesnike, pripadnike lokalnog pokreta otpora, naučnike i intelektualce, odnosno sve one koje su doživljavali kao pretnju.
Samo tri godine kasnije, politika Trećeg Rajha postala je upravo ono što su tamo testirali – korišćenje gasnih komora kako bi eliminisali Jevreje. Ali odluka da logor Kolomb, kog su nazvali "Fort VII" postane mesto na kojem će obaviti prve eksperimente s gasom i ubijanjem, doneta je u novembru pre 76 godina.
Pod komandom gestapovca Herberta Langea, vojska specijalnog SS odreda sakupila je pacijente iz psihijatrijske bolnice u obližnjem gradu Ovinska, potrpali ih u kamione i odvezli u gasne komore koje su 'sklepane' u nekadašnjim skladištima oružja. Na početku su dovodili samo muškarce.
U svakom kamionu bilo je po 25 ljudi, a iz bolnice je svaki dan prema komorama otišlo tri kamiona. Nakon što su u komorama pobili sve muškarce, počeli su da odvoze žene, a potom i decu. Do 30. decembra svi pacijenti iz bolnice bili su ubijeni. Nacisti nisu poštedeli ni osoblje bolnice, koje su takođe ubili u komorama, a bolnicu su pretvorili u kasarnu.
Kad bi došli u logor, piše Dejli mejl, pacijente su vodili u dve gasne komore iza logora. Kada bi ih unutra potrpali, vrata su zapečatili glinom i kroz otvor puštali ugljen monoksid. Nacisti su bili jako zadovoljni rezultatima eksperimenta, pa su počeli da koriste pokretne komore, odnosno kombije, kako bi mogli da ubijaju pacijente i iz drugih bolnica u tom delu Poljske.
Izduvna cev kombija vodila bi direktno u zadnji deo vozila, a kada bi se svi pacijenti ugušili odvezli bi ih u šumu i tamo zakopali u masovnim grobnicama. Lange i njegovi ljudi ubili su više od hiljadu ljudi iz Ovinska, 2.750 pacijenata iz psihijatrijske bolnice Koscina, 1.558 pacijenata i 300 Poljaka iz Dzidaldova, kao i stotine Poljaka u logoru.
U novembru 1943. zapovednik SS Hajnrih Himler održao je govor odredima u Poznanju u kom im je govorio o genocidu kao istorijskoj misiji nacista. U tim govorima, koji su snimljeni, Himler pravda sve počinjene zločine i ističe "viši cilj" kog partija mora ispuniti.
"Većina vas zna šta znači kad 100 leševa leže jedan do drugog, šta znači kad ih ima 500 ili 1.000. Izdržati tako nešto i pri tome - ne računajući retke primere ljudske slabosti - ostati pristojan, to nas je očvrsnulo i predstavlja slavno poglavlje u našoj istoriji koje nikada nije, niti će biti opisano."
Lokalni istoričar i autor knjige “Poznanj 1945”, kaže da je, prema nekim procenama, u poznanjskom logoru ubijeno između 10.000 i 15.000 ljudi. One koji nisu završili u gasnoj komori, mučili su i tukli sve dok ne bi umrli. Imena žrtava nisu poznata, jer je dokumentacija uništena.
Sačuvane su, međutim, fotografije iz tog perioda, na kojima oficiri Gestapoa i SS trupa stoje ispred ulaza u logor. Nakon nacističke invazije 1. septembra Poznanj je pripojen Nemačkom rajhu i "prekršten" u Pozen. Zbog svog položaja, Fort VII bio je idealno mesto za ubijanje. Nalazio se na ivici grada i bio okružen zidinama, ali je ipak bio dovoljno blizu centra, u kome se nalazilo sedište Gestapoa.
Porodice koje su tu živele isterane su iz svojih kuća i to je područje bilo strogo izolovano od ostatka grada. Godine 1942. u Poznanju je prekinuto ubijanje zatvorenika u gasnim komorama koje su pretvorene u obične zatvorske ćelije, a masovno ubijanje je nastavljeno u drugim logorima smrti.
(Express.hr)
