Pored sasvim male dece, uzrasta do 4 godine, na udaru malih boginja su svi koji imaju više od 25 godina.
Generacija koja sada ima između 25 i 47 godina vakcinisana je samo jednom dozom cepiva, zbog čega su samo polovično zaštićeni, dok oni rođeni pre 1971. u velikom broju slučajeva uopšte nisu vakcinisani.
Do sada je u Srbiji od morbila obolelo 1.269 osoba, a više od 30 odsto zaraženih je bilo ili je i dalje hospitalizovano zbog komplikacija te bolesti, a to je najčešće upala pluća.
Statistika još pokazuje da ipak najviše oboljevaju nevakcinisana deca, ali nije mali broj ni onih koji su oboleli, a primili su samo jednu dozu vakcine, i to najčešće osobe stare od 30 do 40 godina.
U Beogradu je, na primer, baš ova grupa ljudi najviše na udaru malih boginja.
Ko je najugroženiji
I zato, epidemiolozi upozoravaju da su pored nevakcinisane dece i odraslih, ugroženi svi građani rođeni pre 1993. godine, koji su od tog virusa zaštićeni smo jednom dozom cepiva.
Naime, oni mogu da obole, a da im se uopšte ne pojave simptomi. U tom slučaju su takođe zarazni i virus mogu da prenesu na druge.
Druga opcija je da im klinički tok bolesti bude blaži. Međutim, postoji i kategorija stanovništva koja je rođena pre 1971. godine i koja uopšte nije zaštićena, ukoliko nije preležala male boginje.
Zašto baš 1993. godište
Do 1993. vakcina protiv morbila davala se u jednoj dozi. To znači da su rođeni između 1971. i 1993. primili samo jednu dozu takozvane monovakcine protiv morbila. Nakon toga, od 1978. godine počinje da se primenjuje MM vakcina, za morbile i zauške, a u Srbiji postaje obavezna 1981. godine i od tada je sva deca primaju, ali takođe samo u jednoj dozi.
Tek 1993. godine počinje se sa primenom MMR vakcine, koja štiti od morbila, rubeola i zauški, i to u dve doze. Druga doza se u početku davala kada dete napuni 12 godina, ali je ustanovljeno da se virus najbrže širi u školama, pa se od 2006. godine revakcinacija radi pred polazak dece u školu.
Ugroženost po godištima
- Rođeni do 1960. godine ako su preležali male boginje, a za većinu postoji mogućnost za to, imaju doživotni imunitet.
- Rođeni između 1961. i 1971. godine zaštićeni su delimično. Oni stariji ako su preležali boginje, imaju trajni imunitet, dok su mlađe osobe iz ove kategorije primile samo jednu dozu vakcine, čije je dejstvo između 10 i 15 godina, pa postoji šansa da budu zaraženi u trenutnoj epidemiji.
- Rođeni između 1971. i 1981. godine su primili isto samo jednu dozu vakcine i, oni spadaju u dlimično zaštićenu kategoriju.
- Malo drugačije je sa kategorijom ljudi koja je rođena između 1981. i 1993. godine. Za ove ljude postoji šansa da su primili drugu dozu vakcine, koja se davala u 12 godini. Mlađi iz ove kategorije imaju veće šanse da su primili dve doze, nego stariji.
- I na kraju rođeni posle 1993. godine je kategorija stanovništva koja je zaštićena sa obe doze, ali i oni mogu da obole, što se i dešava, kada dođe do narušavanja kolektivnog imuniteta, kao što je to slučaj sada.
Kako proveriti vakcinalni status
Ispostavilo se i da mnogi građanini ne znaju da li su kao mali primili vakcinu protiv malih boginja ili su ih možda i preleželi, a to mogu da provere određenim testovima.
Jednu od prvih laboratorijskih analiza koje rade žene čim zatrudne jeste "torch" test, kojim se između ostalog utvrđuje da li je trudnica preležala rubeole. Po istom sistemu, dakle običnom analizom krvi, može se ustanoviti da li je neka osoba preležala male boginje.
Naime u laboratorijama, koje imaju "Eliza testove", može se uraditi analiza krvi kojom se utvrđuje da li osoba ima antigene morbila. Ukoliko ima antigene, ta osoba ili ih je prebolela ili je vakcinisan.
Jedan takav test u privatnim laboratorijama košta oko 11.000 dinara, a za pojedinačni virus oko 1.500 dinara.
Naknadno vakcinisanje odraslih
Odrasli koji nisu vakcinisani ili koji su primili samo jednu dozu cepiva, ukolio bi sada naknadno hteli da se zaštite vakcinom, to ne bi mogli da učine.
Prema programu obavezne imunizacije, svake godine nabavlja se onoliko vakcina koliko je potrebno deci kojoj je vreme da se vakcinišu.
Međutim, ukoliko se proglasi vanredna imunizacija, situacija se drastično menja, jer je tada proglašena epidemija. Tada se pomera gornja uzrasna granica za vakcinaciju, a nadležni određuju na osnovu podataka o strukturi obolelih, kao i gornji uzrast do kojeg se sprovodi imunizacija.
Kurir.rs/Blic/Sonja Todorović
NE PROPUSTITE
POGLEDAJTE BONUS VIDEO:
Male boginje u Srbiji! Proverite da li imate 6 simptoma ove zarazne bolesti!
