7 NEPOZNATIH PRIČA O DRUGOM SVETSKOM RATU Četnici i ustaše: Ravnogorci na moru

Splitom su se šetali i četnici s mrtvačkim glavama na kapama i ustaše u uniformama, Hitler je četnike nazivao „hrvatskim borbenim skupinama“Ustaška Nezavisna Država Hrvatska osnovana je u aprilu 1941. godine, u maju je Italija okupirala deo uz Jadransko more, a već u oktobru iste godine u Split je na dogovor sa Italijanima stigao četnički vojvoda Ilija Trifunović Birčanin, koga je Draža Mihailović imenovao za komandanta Dalmacije, Hercegovine, zapadne Bosne i jugozapadne Hrvatske. Četnici će u hrvatskoj državi neometani i čak sarađujući sa ustašama - zvanično - ostati sve do kraja rata!

Protiv komunista

Tekst hrvatskog novinara Borisa Dežulovića iz 2013. o ovoj temi obiluje nizom detalja koji razbijaju naše predrasude o odnosima ustaša i četnika. Tako saznajemo da je Birčanin u telegramu Draži u maju 1942. kao najjači utisak iz Hrvatske - pokolji Srba uveliko traju! - saopštio da mu se čini da je „u Splitu i celoj Dalmaciji, a naročito u ovom glavnom mestu na primorju, devedeset odsto komunista!“.U to vreme svoj štab u hotelu „Park“ na splitskoj plaži Bačvice ima i vojvoda Dobroslav Jevđević, čiji su borci ratovali rame uz rame sa Italijanima iz zloglasne divizije „Bergamo“. Četnici ne zanemaruju ni propagandni rad: u Splitu izdaju list Slobodna Srbija i bilten Krik iz jama. Osim ovog, sastavljaju spiskove za likvidaciju splitskih komunista i šalju ih na „realizaciju“ Italijanima: većina antifašista koji su likvidirani u Splitu otkriveni su uz pomoć splitske četničke organizacije!Kad su, recimo, u januaru 1943. komunistički ilegalci u Splitu ranili dva četnika, u Kriku iz jama poručeno je: „Split, koji mučkim napadom na četnike klikće svojim junacima mraka, može da se spremi da dugo jauče (...) Četnici poznaju splitske komuniste, kao i sve ono splitsko što se s komunistima plete, jatači i pljeska im. Sve će to bez samilosti i bez izuzetaka biti istrebljeno iz Splita. Sve će to biti istrebljeno danas, sutra, prekosutra!“Splitom su se šetali i četnici s mrtvačkim glavama na šubarama i ustaše u crnim uniformama, a i jedni i drugi nosili su italijansko oružje. Prava četnička parada održana je krajem zime 1943, kad je na sahranu vojvode Ilije Birčanina u Split došlo vozom iz Knina nekoliko stotina pripadnika jedinica vojvode Momčila Đujića. Splitom su se tada orile četničke pesme, i parole o „srpskom Jadranu“.Klanje SrbaSamo, nije sve bila šala i komika. U jesen 1942. Italijani su iz Knina dovezli oko dvesta četnika Mane Rokvića koji su - u pratnji i pod kontrolom dva oficira žandarmerije NDH - u selima oko Splita pobili i zaklali oko 200 Srba! A kad je Italija kapitulirala, četnici u Splitu koji su formirali svoj Centralni četnički odbor stavili su se pod zaštitu Nemaca.Službenim aktom od 17. jula 1944. Ministarstvo oružanih snaga ustaške NDH obaveštava jedinice na terenu da je Hitler zabranio upotrebu naziva „partizani“, pa ih ubuduće treba nazivati „komunistima“ i „banditima“, a četnike - „hrvatskim borbenim skupinama“!

7 sutra... Život u okupiranom BeograduMomčilo Petrović