Prilep je od 1912. do 1918. godine bio središte borbi u balkanskim ratovima i u Pravom svetskom ratu. Ovde je izginulo nekoliko hiljada srpskih vojnika i oficira. Njima su podignuti kosturnice i spomen-piramida, ali su oni danas, zbog namernog nemara makedonskih vlasti, u jadnom stanju - kaže Miloš Meljanac, autor nedavno objavljene knjige „Prilepski kontrasti“, koji je prošle godine obišao srpske spomenike u Prilepu i lično se uverio u njihovo stanje.
U Spomen-crkvi svetih Ćirila i Metodija u betonskim kriptama pohranjeno je oko 1.800 srpskih boraca palih u periodu 1912-1918, uključujući i deo okolnog življa koji su činili četnici, dobrovoljci i mobilisani kadar.
- Trenutno stanje u kosturnici je katastrofalno i predstavlja civilizacijsko i hrišćansko ruglo i bruku. Sveštenstvo kanonski nepriznate Makedonske pravoslavne crkve ne pokazuje nameru da popravi opisano stanje u spomen-crkvi, već razmišlja da kosti stradalnika izmesti u crkvenu portu. Pored toga, samo postojanje kosturnice se krije i za nju zna mali broj Prilepčana - svedoči Meljanac.
Od šest betonskih kripti u prilepskom hramu, samo na jednoj se zadržao krst, a ostale su bez ikakvog obeležja ili napomene o tome ko u njima počiva. Tužnu sliku u neosvetljenoj kosturnici upotpunjuje i venac ambasadora Srbije položen na prašnjavu betonsku podlogu ispred glavne kripte, oko koje je razbacan rashodovani crkveni inventar.
- Desetak kilometara južnije od Prilepa, na mestu nekada impozantne Spomen-piramide na Bakarnom gumnu, podignutoj u slavu pobede srpske vojske prilikom oslobođenja Prilepa od Turaka, danas postoji male hrpa kamena i nekoliko oštećenih spomeničkih fragmenata - objašnjava Meljanac.
Spomenik nemačkim borcima
I dok su srpski spomenici u jadnom i tužnom stanju, vlasti Nikole Gruevskog u Skoplju su se „odužile“ nemačkoj soldateski i u Prvom i u Drugom ratu. Odnedavno poginuli ratnici Rajha iz oba svetska rata kod Prilepa počivaju na rekonstruisanom velelepnom vojnom memorijalu, veličine fudbalskog igrališta.
- Tužno je što makedonska intelektualna i politička elita danas smatra da je Kraljevina SHS/Jugoslavija bila tamnica naroda, a da je srpska vojska 1912. i kasnije u Makedoniji imala okupatorsku misiju. Spomenici se i dalje skrnave i briše se iz kolektivnog sećanja srpsko prisustvo na ovim prostorima - zaključuje Miloš Meljanac.
- Ironija je da brojna srpska udruženja, koja grupno putuju kroz Makedoniju, da bi se poklonili senima srpskih vojnika na Krfu i Zejtinliku, na srpska groblja u Prilepu i okolini ne zalaze. Nekoliko stotina hiljada naših turista koji putuju leti za Grčku ne svraćaju da posete neku od brojnih srpskih kosturnica - smatra Meljanac.
POGLEDAJTE BONUS VIDEO:
(Večernje novosti)
