WAŠINGTON - Od svog nastanaka i prve primene nad japanskim gradovima Hiršimom i Nagasakijem nuklearno oružje svrstalo se u red oružja za masovno uništavanje. Od 1945 do danas osim avijacije i raketa američka armija naparavila je nekoliko najinteresantnijih tipova.
Sva ova oružja su korišćena još pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka u eri ekspanzije različitih nosača nukelarnog naoružanja. Ova oružja su odavno u penziji i smeštena po velikom broju vojnih muzeja, ali osim što su samo eksponati i danas se smatraju najčudnijim vrstama naoružanja koje su napravljene u eri Hladnog rata.
Bestrzajni top M28/29 " Dejvid Kroket"
Bestrzajni top M-29/29 pznat i pod nazivom Dejvid Kroket nastao je u jeku Hladnog rata. Radi se o gladkocenom oružju koje je ispaljivao nuklearni projektil M 388 i spada u domet taktičkog oružja. U istoriji naoružanja SAD ušao je po tome što je pretstavljao najmanji borbeni sistem za isplajivanje nukelarnog oružja.
Verzija M 28 mogla je da isplai nukelarnu bojevu glavu od 10 tona, dok verzija M 29 ispaljuje granatu od 20 tona. Poslednja verzija se montirala na ternce, dok je manja verzija korišćena u pešadijskim jedinicama.
“Kroket” su koristile minobacačke jedinice i bili su namenjeni za uništavanje sovjetskih tenkova i vojnika. Mana ovog oružja bila je ta što su operateri ovog oružja bili izlagani ekstremno visokom nivou zračenja unutar radijusa od 400 metara od mesta udara.
Rakete vazduh-vazduh: AIR-2 Genie (1957) i AIM-26 Falcon (1961)
Pre nego što su razvijene efikasne rakete zemlja-vazduh i navođene rakete vazduh-vazduh, Amerika je tražila način da obori velike formacije neprijateljskih aviona, pa je tako proizveden AIR-2 Genie.
Prvi put raketa je upotrebljena 1957. lansirana je sa američkih lovaca. Ekplozivna snaga od 1,5 kilotona bila je smrtonosna za protivničku formaciju na udaljenosti od 300 metara. Da bi dokazali američkoj javnosti da raketa može bezbedno da detonira iznad američkih gradova, jedna raketa je detonirana dok je pet pripadnika američkog ratnog vazduhoplovstva stajalo ispod nje. Ipak, ova raketa nije dugo „potrajala“
Već četiri godine kasnije, u upotrebu je ušla navođena raketa. AIM-26 Falcon imao je nuklearnu eksplozivnu snagu 250 tona i pratio je ciljeve pomoću poluaktivnog radara.
Nuklearni torpedo: Protivpodmornički torpedo Mark 45 (1962)
Mark 45 je dizajniran da uništava neprijateljske podmornice, a navođen je žicom. Komanda za aktiviranje detonacije snage 11 kilotona dolazila je sa podmornice. Torpedo je bio dugačak skoro šest metara i imao je domet 8-12 km.
Raketa - torpedo UUM-44 SUBROC (1963)
Raketa torpedo UUM-44 je raketa koja se ispaljuje sa podmornice namenjena je bila za uništavanje velikog broja sovjetskih podmornica. Posle izlaska iz torpedne cevi, aktivirao bi se raketni motor i izbacio raketu na površinu vode koja bi krenula prema unapred određenom cilju. U blizini cilja raketa bi se odvajala, a bojeva glava od pet kilotona padala u vodu i eksplodirala na unapred određenoj dubini, uništavajući neprijateljske podmornice.
Kopnena mina: Atomska municija za uništavanje (1964)Osim klasičnih protivoklopnih i pešadijskih mina amerikanci su šezdesetih godina prošlog veka pravili i nuklearne kopnene mine. Nuklearne mine bile su dizajnirane da se detoniraju pred neprijateljskim oklopnim i pešadijskim jedinicama izazivajući odrone i zagađujući okruženje oko protivnika radijacijom.
Posebne verzije ovih mina su spuštane iza neprijateljskih linija sa timovima od dva vojnika, koji su koristili bombe za uništavanje luka, elektrana i centara za komunikacije. Snaga nuklearne eksplozije bila je jačine 15 kilotona.
Nuklearni top M65 pznat i kao atomski top (1953) i M198 (1963)U američkom arsenalu postojalo je mnoštvo različtih nuklearnih artiljerijskih granata. Najviše ih je ušlo u upotrebu između 1953 i 1963. godine. Prvi modeli topova koji su ispaljivali nukelarne bojeve glave u artiljerijskim zrnima izgledali su kao M65. Ovi topovi imali su municiju velikog kalibra sa ogromnim bojevim glavama koje su izazivale eksploziju jačine 15-20 kilotona. Vremenom se kalibar municije smanjivao i na kraju se kalibar zaustavio na 155 milimetara.
Bombe sa kriogenim hlađenjem: Mark 16 (1954)
Mark 16 je bio u upotrebi samo od januara 1954 do aprila 1954. Bombe zasnovane na prvoj termonuklearnoj bombi ikada bačenoj “Ajvi Majk”, sadržale su deuterijum koji je morao konstantno da se hladi do temperature od -150 stepeni Celzijusa.Imale su razornu snagu 6-8 megatona (1 megatona je 1.000 kilotona), ali su postale prevaziđene pošto je uspešno obavljeno testiranje termonuklearnih bombi na čvrsto gorivo koje nisu zahtevale hlađenje.
( Biznis insajder)
