U leto 2012. kada je delovanje Islamske države zavredilo tek fusnotu u godišnjem izveštaju američkog Kongresa o sirijskoj krizi, Robert Satlof, izvršni direktor vašingtonskog Instituta za bliskoistočnu politiku, je tvrdio da u Siriji započinje građanski rat, čije će se strašne posledice proširiti izvan zemlje, a da će ih osetiti čak i Amerikanci.
U članku u magazinu “Nova republika” Satlof je izneo više mogućih scenarija, među njima i onaj u kome se ponovo aktiviraju kurdski pobunjenici u Turskoj a hiljade džihadista preplavljuju Siriju da se bore protiv Alavitskog režima, pretvarajući ovu veliku istočnu mediteransku zemlju u globalnu bazu nasilnih islamskih terorista."
"Ništa od toga nije fantazija" uveravao je Satlof svoje čitaoce.
Danas su oni ubeđeni. Tri godine od Satlofovog upozorenja, sirijski građanski rat je metastazirao kao pretnja za nacionalnu bezbednost SAD, postao kolevka za ISIS, potreso Irak, i raširi izbeglice po Bliskom istoku i Evropi.
Na tragu prognoza Roberta Satlofa, novo istraživanje američkih stručnjaka za spoljnu politiku i praktičara "Centra za preventivnu akciju" Saveta za međunarodne odnose obuhvatilo je 500 ispitanika koji su procenili uticaj 30 potencijalnih sukoba u 2016. godini na američke interese, koji su zatim sortirani u tri nivoa rizika po SAD.
Produbljivanja sirijskog sukoba "usled povećane spoljne podrške zaraćenim stranama, uključujući i vojnu intervenciju spoljnih sila" je ocenjeno kao vrlo verovatno, i kao najozbiljnije rangirana pretnja u ovoj studiji. Ovaj izveštaj nužno ne prikazuju gde će borba, nestabilnost, ili patnja ljudi biti najizraženiji, već nudi mišljenja na šta bi u narednoj godini kreatori američke politike i krizni menadžeri trebali da obrate pažnju. Predsednik Obama može da veruje budućnost Amerike leži u Aziji, ali je Bliski istok i dalje na vrhu interesa, jer se prema izveštaju, od 11 najvećih pretnji samo tri ne odnose na ovo područje.
Prema mišljenjima američkih stručnjaka, među događajima koji imaju najviši potencijal opasnosti su masovni napad sa civilnim žrtvama u SAD, veliki sajbernapad na najvažniju američku infrastrukturu, kriza sa ili u Severnoj Koreji zbog, recimo, testiranja nuklearnog oružja-ili političkog meteža u Pjongjangu, jačanje borbi između kurdskih grupa i turskih snaga zbog sirijskog građanskog rata; pogoršanje u izraelsko-palestinskom sukobu; politička pometnja u Libiji i Egiptu; dalje cepanje Iraka kao rezultat akcija ISIL i sunitsko-šiitsko nasilja.
Još jedan problem se prvi put pojavio u ovom istraživanju: "politička nestabilnost u zemljama EU koja proizilazi iz priliva izbeglica i migranata, sa pojačanjem građanskih nemira, izolovanim terorističkim napadima, ili nasiljem protiv izbeglica i migranata."
Briga o EU nije vezana samo za priliv azilanata iz Sirije i drugih zemalja, ili za tok ekonomske borbe u Evropi:
"Mislim da je ova vrsta zabrinutosti među američkim stručnjacima potiče zbog nedoumica oo celom evropskom projektu, integritetu Evropske unije i njene održivosti kao američkog partnera”, kaže Pol Sters, vođa istraživanja.
Na posledenjem mestu među događajima koji su označeni kao najveća pretea je sukob u Avganistanu.
Ono što može biti iznenađenje je to što su autori analize u grupu događaja srednje opasnosti uvrstili mogući oružani sukob između Kine i njenih suseda zbog teritorijalnih sporova u Južnom kineskom moru, i eskalacija sukoba u istočnoj Ukrajini.
Prema Polu Stersu, izgleda da će se primirje u istočnoj Ukrajini održati, pošto se Rusija značajno angažovala u Siriji, i ne odgovara joj u ovom trenutku jačanje tenzija u Ukrajini. Među američkim stručnjacima takođe postoji osećaj da kineska politika u Južnom kineskom moru neće biti radikalizovana sledeće godine.
Kao moguća opasnost srednjeg nivoa, u istraživanju se pominje i mogući namerni ili slučajni sukob Rusije sa jednom ili više članica NATO. U ovoj grupi su takođe navedeni problemi sa Iranom, problemi organizovanim kriminalom u Meksiku, destabilizacija i prelivanje sukoba iz Sirije u susedne zemlje, i sukob Kine i Japana oko ostrva u Istočnog kineskog mora.Treći i najniži nivo pretnji po SAD obuhvataju političku nestabilnost u Saudijskoj Arabiji i Demokratskoj Republici Kongo, kao i rast islamističkog ekstremizma u Rusiji i posebno na Severnom Kavkazu.
Nestabilnost Saudijske Arabije može biti izazvana internim neslaganjem unutar saudijske kraljevske porodice, finansijskim, ekonomskim i budžetskim poteškoćama zbog pada prihoda usled niskih cena nafte, i vojnom intervencijom u građanskom ratu u Jemenu.
U Nigeriji Boko haram ostaje najsmrtonosniji teroristička organizacija na svetu. Takođe, pominju se izgledi za veliki sukob između Indije i Pakistana i duboka kriza u post-Čavesovoj Venecueli, gde je ekonomija u rasulu, a opozicija dobila kontrolu nad zakonodavnom, ali ne i izvršnom vlasti.
(The Atlantic - priredio M. Đorđević)
