Kina je na 24. vazduhoplpvnom sajmu koji se održava od 8. do 13. novembra u gradu Džuhaiju u južnoj provinciji Guangdung pokazala je da je s pravom takmac evropskim i američkim proizvođačima.
Zapažen nastup imao je i ponos kineske avijacije J-20 prvi borbeni avion 5. generacije Kineskog RV, koga je ova zemlja prema poslednjim podacima koji se spominju već proizvela više od 200 primeraka sa čime se ubraja u jedan od najbrojnih aviona koji po broju proizvedenih primeraka prevazilazi američki F-35 i F-22 koji se nalaze u sastavu američkog RV i RV američkih saveznika.
Avion J-20 svoju premijeru imao je daleke 2011. godine, odnosno 11. januara za vreme zvanične posete tadašnjeg ministra odbrane SAD Roberta Gejtsa Pekingu. Svetski mediji tvrdili su da je promocija aviona, odnosno njegov priv samostalni let bila poruka. Na početku avion je označavan različitim oznakama da bi se kasnije ustalila oznaka J-20. Nosio je i mena poput "Crni orao", "Crna svila" i "Moćni zmaj". Spominjano je da je njegova maksimalna dužina 23 m, a ustaljena je na 21 m. Sama veličina ukrazivala je da se radi o avionu za velika rastojanja i mnogi ga porede sa ulogom koju u Rusiji ima MiG-31.
Godine 2020. prikazana je i verzija J-20B. U odnosu na prvu verziju, B je dobio motore sa vektorisanim potiskom. Međutim najveći problem je što su Kinezi i dalje na leteici imali ugrađene motore sa lovaca SU-35 Al-31F.
Kinezi u verziju B ugradili su najverovatnije motor VS-10 koji je izveden iz CFM56 i razvio ga je Institut za istraživanje aeromotora Šenjang na osnovu iskustva stečenog u razvoju turboventilatorskog motora Voshan VS-6, koji je kasnije napušten.
Projekat VS-10 naručio je Deng Sjaoping 1986. godine da Kina proizvede motor uporediv sa ruskim (sovjetskim) Saturnom AL-31 u okviru avijacione korporacije. VS-10 je verovatno bio zasnovan na jezgru turboventilatorskog motora CFM-56II (zasnovanog na američkom motoru General Electric F101 – takvi motori, pokreću američki bombarder B-1). Naime, Kina je kupila dva motora CFM-56II osamdesetih godina prošlog veka – pre embarga na oružje i vojnu opremu. Početni proizvodni modeli su patili od problema sa kvalitetom zbog rane direktne upotrebe kontrolnih sistema AL-31. Mlazni motori su oblast koju kineski stručnjaci nisu uspeli da savladaju putem obrnutog inženjeringa (kopiranja), pošto su to složene i sofisticirane tehnologije koje još uvek štite zemlje kojeimaju dugu tradiciju proizvodnje mlaznih motora.
Težina praznog aviona je oko 20 tona, a maksimalna kad je letelica nakrcana gorivom i naoružanjem 32 tone.
Mnogi su ovaj avion poredili sa lovcem F-22. Međutim ono što je viljivo da je kineski J-20 mnogo veći i duži od svog konkurenta, sa kojim kad se uporedi ima sličan samo prednji deo. Ono što je interesantno da je veliku ulogu u konstrukciji ovog aviona ima i tehnološki demonstrator MiG 1.44 koga su Rusi javno prikazali januar 1999. ali letelia nikad nije ušla u operativnu upotrebu. Kada se bolje zagleda sa ovim avionim J-20 posebno trup aviona ima mnogo sličnosti.
Kurir.rs/A.M.
NE PROPUSTITE
