Ruska pravoslavna crkva na periferiji Enkoridža, najvećeg grada na Aljasci, prepuna je blaga za hrišćanske vernike: ikone koje su darivali carevi Romanovi, panoi uljanih slika i kadionice ukrašene draguljima.
Glas Amerike navodi da se izvan ovog svetilišta pored starih grobova uz pravoslavne krstove nalaze desetine minijaturnih "kuća duhova" autohtonog stanovništva Aljaske.
Uska crkva sa prozorima u belom okviru simbol je skoro 150-godišnjeg pokušaja Rusije da kolonizuje Aljasku i starosedeoce koji su živeli na tim prostorima. Istovremeno, crkva Svetog Nikole je postala važna i za domaće stanovništvo. Nalazi se u selu Eklutna na Aljasci i mnogi od nekadašnjih stanovnika su tamo sahranjeni.
Opsežan, trogodišnji projekat restauracije koji je započeo ovog meseca, skreće više pažnje na malu crkvu koja je prozor u složeno i često zaboravljeno poglavlje jedinstvene istorije Aljaske.
Starosedelačko pleme „Dena'ina Athabascan“ podržava obnovu, a neki članovi plemena prisustvovali su nedavno uklanjanju zvonika i prisećali se prošlih vremena.
“Restauracijom crkve sada moći ćemo ponovo da hodamo kuda su naši preci hodali, moliti se tamo gde su se oni molili”, rekla je Šarlin Šaginou, čiji je deda bio poslednji tradicionalni poglavica u Eklutna plemenu.
Ona se priseća hodanja kroz crkvu i među kućama duhova kada je bila dete. “S ponovnim rođenjem stare crkve Svetog Nikole, ona će nahraniti naše duhove i naše duše.”
Projekat je plaćen grantom Službe nacionalnih parkova vrednim 350.000 dolara. Oni koji se bave prezervacijom u okviru projekta se nadaju da će to podstaći dalji rad ne samo na popisu crkvenih ikona, već i kuća duhova - u partnerstvu sa plemenom.
"Postoji duga istorija ’Dena'ine’, posebno u Eklutni, brige o crkvi i pokušaja da je se održava", rekao je Eron Leget, predsedavajući plemenskog saveta starosedelaca u selu Eklutna. “Nema više toliko sledbenika ruske pravoslavne crkve, ali to je deo našeg nasleđa i želimo da vidimo da je sačuvano.”
Prisustvo Ruske pravoslavne crkve je možda najuočljiviji vid nasleđa ruskih nastojanja na Aljasci, koja su počela prije skoro tri veka, kada je Petar Veliki poslao danskog mornara Vitusa Beringa da prisvoji novu teritoriju istočno od Rusije 1725. godine. Bering je stigao na Aljasku 1741. godine, a nedugo zatim su ruski lovci preplavili to područje zbog krzna morske vidre i sukobili se sa Aleutima koji su tamo živeli.
Ruska naselja su nastala širom Aljaske, prvo u Unaljasci 1772. godine, a zatim dalje na severu i istoku, uz sve snažniji razvoj industrije trgovine krznom. Kasnije, 1867. godine, Rusija je prodala Aljasku Sjedinjenim Državama za 7,2 miliona dolara. Aljaska je postala savezna američka država 1959. godine.
Ruska pravoslavna crkva osnovana je na Aljasci na ostrvu Kodijak 1794. godine. Misionari su širili tu religiju, pokrštavajući oko 18.000 starosedelaca Aljaske. Danas skoro 50.000 stanovnika Aljaske praktikuje pravoslavnu veru.
Mnoga geografska mesta na Aljasci još uvek nose ruska imena. Njihov jezik i tradicija stapali su se tokom decenija s autohtonim plemenima i mnogi stanovnici Aljaske i danas imaju ruska prezimena zbog mešovitih brakova.
Eksperti procenjuju da širom Aljaske postoji oko 80 pravoslavnih crkava, ali vreme i godine uzimaju danak, čineći napore za obnovu još važnijim. U Nacionalnom registru istorijskih mesta nalaze se 33 crkve i za oko trećina njih potrebna je hitna restauracija, saopštila je organizacija Ruska pravoslavna svetišta na Aljasci, koja je posvećena očuvanju crkava u toj državi.
Bolje očuvane crkve, neke s ikonama i kupolama na vrhu, mogu se naći u većim gradovima, uključujući Enkoridž, Unaljasku, Kenai i Sitku.
Jedinstvena među njima je stara crkva Eklutna, u kojoj grobovi istovremeno uključuju religijske elemente, poput pravoslavnih krstova, ali i „Dena'ina Athabascan“ tradiciju izgradnje kuća duhova iznad grobova u kojima može boraviti duh pokojnika. Neki su jednostavni, ali drugi imaju jarko obojene krovove ili čak i dimnjake. Potpredsednik Ričard Nikson i njegova porodica posjetili su groblje i njegove kuće duhova 1958. godine.
„Rusi nisu pokušali da rusifikuju starosjedeoce“, rekao je đakon Tomas Rivas, sekretar pravoslavnog episkopa Aljaske. “Oni su u velikoj meri naslednici vere i oni su baštinici zemlje, iako je ona data crkvi na upravljanje.”
U jednom federalnom dokumentu se navodi da je crkva izgrađena 1870. godine, ali i da bi mogla da bude starija jer je stil manje formalan od ostalih ruskih pravoslavnih crkava na Aljasci s kraja 19. veka.
Leget, iz plemenskog saveta Eklutne, rekao je da se autohtono stanovništvo stotinama godina kretalo u oba smera preko vodene površine poznate kao Knik Arm, koja je deo uvale Kuk.
Krajem 19. veka, celo selo se preselilo na svoju sadašnju lokaciju - oko 40 kilometara severoistočno od centra Enkoridža - jer je druga strana uvale bila preplavljena lovcima i kopačima zlata.
Uz grad je došla i crkva Svetog Nikole.
“Moj deda je vjerovatno imao ulogu u premeštanju ove zgrade... koristeći čamac koji je išao preko uvale”, kaže Džina Ondola (79), koja je prisustvovala ceremoniji uklanjanja zvonika. Seća se da je prisustvovala sahranama i praznicima u crkvi.
„Oni koji su dolazili u crkvu pojali su na ruskom jeziku“, rekla je ona. “Sveštenik je služio službu na ruskom, koji je vrlo malo njih razumelo.”
Uloga crkve u svakodnevnom seoskom životu se smanjila tokom godina, a posećenost je mala, objašnjava Rivas. Crkva nema stalnog sveštenika, ali je privlačna turistička destinacija.
Nova crkva je 1962. godine zamenila ovo istorijsko svetilište, koje je sada zatvoreno zbog restauratorskih radova. Unutra su pohranjeni verski artefakti, ikone i religiozne slike koje su obično napravljene na drvetu i prikazuju poznate ličnosti i događaje iz Biblije.
Rusko carsko misionarsko društvo, koje su osnovali carevi Romanovi da bi podržali rad pravoslavne misije u Sibiru i na Aljasci, dalo je crkvi mnoge od artefakata koji se još tamo čuvaju, rekao je Rivas.
Projekat restauracije ima za cilj da vrati zgradu u period kada je imala najveći značaj, oko 20-ih godina 20. veka, rekao je arhitekta Džobi Bernije.
“I dalje je važno da je to turističko mesto i turistička destinacija i objekat koji pruža puno informacija”, rekao je Bernije. „Međutim, njegova primarna funkcija je sveta i to je važno za sve nas, čak i za nas koji nismo ruski pravoslavci.“
(Kurir.rs/Glas Amerike)
NE PROPUSTITE
Bonus video:
