Novi hladni rat ključa u Indijskom okeanu, sa neformalnim savezom Sjedinjenih Država, Indije, Australije, Japana sa jedne strane i Kine sa druge strane. Iako tenzije u okeanu još nisu toliko velike, kao što je to slučaj u Južnom kineskom moru, potencijal za sukob se nesumnjivo povećava.
Više od 60 odsto svetskih isporuka nafte prolazi kroz Indijski okean, uglavnom iz naftnih polja Bliskog istoka, i to ka Kini, Japanu i ostalim azijskim privredama koje uvoze gorivo, kao i 70 odsto svih kontejnerskih isporuka iz i ka azijskim industrijskim zemaljama i ostatku sveta.
Dok se saobraćaj preko Atlantika smanjio poslednjih godina a onaj koji prelazi Pacifik je uglavnom statičan, trgovina preko Indijskog okeana brzo raste. Održavanje bezbednosti te trgovine i raznih drugih vrsta plovidbe je primarni razlog za godišnje pomorske vežbe Indije, Japana i SAD.
Po prvi put u savremenoj istoriji, Kina pravi svoj put u regionu Indijskog okeana kako bi zaštitila svoje trgovačke brodove i snabdevanje energentima. Iako se ovo, na prvi pogled, može činiti bezazleno to je Kinu stavilu u potencijalni sukob sa SAD i njihovim regionalnim saveznicima. Odatle i ovaj novi, neformalni, antikineski savez u regionu.
U Oboku, smeštenom na rogu Afrike koji gleda na južnu kapiju Crvenog mora i Sueckog kanala, Kina je osnovala svoju prvu stranu vojnu bazu, navodno za borbu protiv pirata.
Ipak, ona se nalazi pored ključnog američkog vojnog objekta, takođe u Džibutiju. Što je još važnije, baza je blizu drugim velikim američkim bazama u regionu, uključujući ogroman objekat u Dieger Garsia južno od Ekvatora u Indijskom okeanu, kao i američkih baza u zalivskim zemljama.
Glavni regionalni rival Kine, Indija, oduvek je smatrala Indijski okean kao "vlastito jezero" u južno-azijskoj sferi uticaja. Poznato je da je Nju Delhi izuzetno zabrinut zbog rasta kineskog uticaja u regionu, posebno jer su bezbednjaci zabeležili kinesku podmorničku aktivnost veoma blizu Andamanskih i Nikobarskih ostrva.
Godine 2001. Indija je stvorila Dalekoistočnu mornaričku komandu (FENC) na osnovu tih arhipelaga kako bi zaštitila svoje interese u regionu. Plan za uspostavljanje komande navodno je napravljen 1995. godine nakon sastanka zatvorenog tipa između tadašnjeg premijera Indije P. V. Narasimhe Raoa i američkog predsednika Bila Klintona. Plan je završen kada je Klinton posetio Indiju 2000. godine.
FENC je takođe prva i jedina zajednička komanda Indije koja obuhvata pešadiju, mornaricu i vazduhoplovne snage sa dve pomorske baze, 15 brodova, četiri vazduhoplovne i pomorsko-vazduhoplovne baze i dve vojne brigade.
Australija, koja kontroliše teritorije oko Božićnog ostrva i ostrva Keiling, isto je zabrinuta zbog kineskog uticaja u Indijskom okeanu. Australijske bezbednosne jedinice pažljivo prate kretanja u pomorskom regionu.
Ako se poveća suparnički rivalitet između SAD i Kine, ili napetost između Kine i Indije, Australija će biti dobro pozicionirana da brani svoje interese i pomogne saveznicima.
A onda tu je i Francuska, koja ne učestvuje u zajedničkim pomorskim vežbama, već je partner SAD-a prema Severnoatlantskom ugovoru (NATO). Iako je najmanje istaknuta regionalna sila, zbog posedovanja malih ostrva raspršenih preko pomorskog regiona, njena ekskluzivna ekonomska zona u Indijskom okeanu meri se sa 2,5 miliona kvadratnih kilometara.
Osim prekomorskih departmana Majote i Reunion, Francuska kontroliše ogromno, nenaseljeno ostrvo Kerguelen i obližnji arhipelag Krozet, Il Sent Pole i Il Amsterdam, kao i manja nenaseljena ostrva oko i istočno od afričkog ostrva Madagaskara.
Postoji satelitski objekat za praćenje na Kerguelenu i oko sto "naučnika" stacioniranih na arhipelagu Krozet i Sent Pol-Amsterdam. Francuska vojska takođe ima pešadijski puk na Reunionu, a francuska Legija stranaca prisutna je u Majotu kako bi pomogla u očuvanju svojih dalekih regionalnih interesa, koji potiču još iz kolonijalne ere.
Kineska nova inicijativa "Jedan pojas, jedan put", koja je predstavljena u oktobru 2013. godine kako bi se proširila infrastruktura u regionu i promovisala veću trgovinu, pokazuje nameru Pekinga da postane globalna sila.
"Ekonomski pojas svilenog puta" podseća na stari Put svile, koji je u drevnim vremenima povezivao Istok i Zapad preko trgovinskih puteva iz Evrope kroz Centralnu Aziju do Kine.
Međutim, zbog konflikata i političke nestabilnosti u zemljama na tom putu, "Pomorski put svile" kroz Indijski okean bi mogao da postane važniji od dve inicijative.
Kina je u regionu Indijskog okeana bila prisutna još u 15. veku, ali u kasnijim vekovima, zbog ratova unutar države, nisu ni imali pomorske snage.
Republika, koja je osnovana 1912. godine, uglavnom se koncentrisala na rečni rat a tek devedesetih godina prošlog veka, nakon pada Sovjetskog Saveza, kineski lideri su okrenuli pažnju na okeane. Do tada, Kina je takođe postala ekonomska sila kojoj je trebala snažna vojska, uključujući mornaricu, da bi zaštitila svoje trgovinske i druge pomorske interese.
Danas, iako je situacija i dalje daleko od otvorenog sukoba, novi vojni objekti Kine prete da će prekinuti mir. I dok se Kina trudi da ostane u Indijskom okeanu, postoji mogućnost da savez koji je osmišljen da bi se suprotstavio tom uticaju, možda više ne bi ostao neformalan i skriven iza zajedničkih pomorskih vežbi bez bilo kakve zvanične geopolitičke svrhe.
(Kurir.rs/National interest)
Foto AP
NE PROPUSTITE
POGLEDAJTE BONUS VIDEO:
(KURIR TV) SILA 18 epizoda RUBEŽ-E: On je držao 6. flotu 100 km od obale Jugoslavije!
