Među narodima Balkana Hrvati i Srbi imaju najveće prisustvo slovenskog genetskog koda, prema studiji "Genetička istorija Balkana od rimske granice do seobe Slovena", koja je upravo objavljena u prestižnom časopisu "Cell".
Više od 70 naučnika, od kojih više od 30 iz Hrvatske, bilo je uključeno u ovo multidisciplinarno istraživanje koje su vodili Institut za evolucionu biologiju u Španiji, Univerzitet Zapadni Ontario i Univerzitet Harvard.
Arheolozi, antropolozi, genetičari i istoričari rekonstruisali su i analizirali kompletne genomske podatke 146 drevnih ljudi iskopanih prvenstveno u Hrvatskoj i Srbiji.
Tako su rekonstruisali genomsku istoriju Balkanskog poluostrva tokom prvog milenijuma nove ere. U istraživanju je korišćeno ukupno 58 uzoraka sa nekoliko antičkih i srednjovekovnih lokaliteta u Hrvatskoj, a njihovo prikupljanje za potrebe antičke DNK analize koordinirali su naučnici Instituta za antropologiju u Zagrebu (INANTRO), koji su imali vrlo uspešna saradnju sa profesorom Dejvidom Rajhom sa Univerziteta Harvard.
Biološki dokazi
– Studija se fokusirala na period rimskog osvajanja i vladavine ovim prostorima, otprilike od 1. do 400. godine, i period seobe naroda i ranog srednjeg veka, oko 400. do 900. godine, tako da je velika većina uzoraka iz tog perioda. Ovi uzorci potiču iz urbanih centara iz rimskog doba kao što su Zadar, Viminacijum ili Kostolac u Srbiji, Sisak, Osijek i Niš, ali i iz manjih seoskih zajednica koje su preovlađivale tokom ranog srednjeg veka, na primer Bojna, Nuštar, Jagodnjak itd. Ali, nekoliko uzoraka je i "mlađih", a hronološki najmlađi pojedinci potiču iz Lepenskog vira u Srbiji iz 15./16. veka. veka i iz Kosinja u Lici iz 17/18 veka – rekao je jedan od koautora studije, dr Mario Novak sa Instituta za antropologiju.
Nakon što je Rim osvojio Balkan, ova pogranična oblast je pretvorena u raskrsnicu koja će na kraju iznedriti 26 rimskih careva, uključujući Konstantina Velikog koji je premestio prestonicu Carstva na Istočni Balkan kada je osnovao grad Konstantinopolj.
Timska analiza antičke DNK pokazuje da je tokom perioda rimske vladavine na ovim prostorima postojao veliki demografski doprinos ljudi anadolskog porekla koji su ostavili dugoročan genetski trag na Balkanu. Rimsko carstvo je trajno izgubilo kontrolu nad Balkanom u 6. veku, a studija otkriva kasniji masovni dolazak na ovo područje pojedinaca genetski sličnih modernim slovenskim govornim populacijama istočne Evrope. Njihov genetski otisak čini 30-60 odsto porekla današnjih balkanskih naroda, što predstavlja jednu od najvećih trajnih demografskih promena bilo gde u Evropi u ranom srednjem veku.
- Ovo je zapravo jedna vrsta pilot studije, jer će u bliskoj budućnosti, pod rukovodstvom Univerziteta Harvard, biti objavljene mnogo veće studije koje se bave ovom temom, odnosno genetskom istorijom savremenih stanovnika Jugoistočne Evrope i Slovena uopšte. Ovim istraživanjem dobili smo nepobitne biološke dokaze o masovnom naseljavanju pojedinaca i zajednica koje govore slovenskim jezicima tokom ranog srednjeg veka na Balkanu, pa sve do Grčke i Egejskih ostrva, i da je najveći deo genetskog nasleđa savremenog stanovnici ovih krajeva mogu se vezati upravo za ove migracije. Slovenska genetika, prema sadašnjem stanju istraženosti, čini 50-60 odsto genetske baštine Hrvata i Srba, a što se južnije ide taj broj se smanjuje. Međutim, važno je naglasiti da naše genetsko nasleđe obuhvata dobar deo genetskog materijala prvobitnih stanovnika ovih prostora, od populacija bronzanog i gvozdenog doba do rimskih doseljenika sa različitih područja Rimskog carstva – objasnio je Novak.
Mobilnost ljudi
Studija u "Cellu" naglašava kosmopolitizam rimske vojne granice i dugoročne posledice migracija koje su pratile slom rimske kontrole nad tim područjem. Drevni DNK otkriva da je, uprkos granicama modernih nacionalnih država, stanovništvo Balkana bilo oblikovano zajedničkim demografskim procesima.
- U ovom istraživanju potvrđeno je prisustvo nekoliko ljudi koji su došli iz udaljenih krajeva, odnosno Afrike, a živeli i umrli ovde za vreme rimske vladavine. Jedna takva osoba je odrastao čovek iz Viminacije koji potiče iz podsaharske Afrike, verovatno iz Sudana, van granica Rimskog carstva. Umro je u 2. veku nove ere i sahranjen je sa uljanom lampom koja predstavlja ikonografiju orla povezanog sa Jupiterom, jednim od najvažnijih rimskih bogova. Još jedna osoba afričkog porekla zabeležena je u Zadru, rimskoj koloniji Iader. On je mlađi čovek iz 2. ili 3. veka koji potiče iz severne Afrike, verovatno jedne od rimskih provincija poput Egipta, Kirenaike ili Tripolitanije. Ovo nije jedini primer u Zadru, koji govori o mobilnosti tadašnjeg naroda i efikasnosti rimskog putnog sistema, kao i o značaju Zadra kao trgovačke luke u kojoj su živeli pojedinci iz čitavog Carstva – naglasio je. Novak.
(Kurir.rs/Jutarnji list)
NE PROPUSTITE
Bonus video:
