Pismo drevne civilizacije doline Inda ostaje misterija: U Srbiji dešifrovano indusko pismo?
Uprkos arheološkim istraživanjima koja traju više od 150 godina i naučnim raspravama, pismo drevne civilizacije doline Inda ostaje jedna od najvećih nerešenih misterija starog sveta. Danas, ovo praistorijsko pismo ponovo je u fokusu globalne pažnje, nakon što je indijski političar i glavni ministar države Tamil Nadu, M. K. Stalin, ponudio novčanu nagradu instituciji ili pojedincu za dešifrovanje protoindijskih znakova.
Civilizacija doline Inda, koja je cvetala između 3300. i 1300. godine pre nove ere na prostoru današnjeg Pakistana i severozapadne Indije, predstavljala je jedan od najznačajnijih gradskih sistema tog doba, pored Egipta i Mesopotamije. Međutim, za razliku od svojih savremenika, njeno pismo - poznato kao indusko ili harapsko pismo - ostaje nerazjašnjeno. Nedostatak dugih tekstova, višejezičnih artefakata, kao i kratkoća natpisa, činila je svaki pokušaj dešifrovanja nemogućim.
Geometrija, a ne jezik?
Nedavna naučna studija monaha Ignjatija Đordevića, istoričara umetnosti, objavljena pod naslovom The Sacred Measure of Altamira, Pyramids, Stonehenge, and Indus Signs u izdanju "Talija" iz Niša, otvara potpuno novu dimenziju u tumačenju induskih znakova. Njegov pristup nije lingvistički, več vizuelno-geometrijski.
Prema Đordeviću, induski znaci koji se nalaze na tablicama i pečatima zapravo predstavljaju geometrijske šablone korišćene za anatomsko kotiranje predstava životinja prikazanih na tim artefaktima. On pokazuje da su znaci na pečatima apstrahovane i osamostaljene geometrijske strukture, što upućuje na tadašnje izrazito razvijeno znanje o geometriji.
Ovi znači nisu pismo u klasičnom smislu, jer ne predstavljaju logografski niti fonetski sistem - koji podrazumeva rec i zvuk - već sakralni etaloni slike, koji su imali piktoralnu funkciju, ističe Đordević. Takvi nalazi, kako on smatra, ukazuju na drevnu kulturu u kojoj je geometrija bila sveštena praksa. Njegovo istraživanje pozicionira induske znakove kao deo šireg simboličkog nasleda, povezujući ih sa znacima vinčanske kulture i rongorongo znacima sa Uskršnjeg ostrva. U studiji su objavljene fotografije induskih tabli na kojima je autor preneo apstarhovane etalone koji povezuju anatomske tačke tela prikazanih životinja, koji se u svim slucajevima, bez izuzetaka, podudaraju sa ispisanim znacima iznad njih.
Nauka i tehnologija
Savremeni naucnici poput prof. R. P. N. Raoa sa Univerziteta u Vašingtonu pokušavaju da reše zagonetku uz pomoc veštacke inteligencije. Raovi modeli analiziraju strukturu i učestalost simbola, tražeci obrasce u skladu sa statistikom poznatih jezika. Ipak, čak i uz takve alate, dešifrovanje ostaje neostvareno. Mnogi tvrde da je pismo povezano sa dravidskim jezicima (danas dominantnim u južnoj Indiji), dok drugi insistiraju na indoevropskim korenima. Međutim, po Đordevićevim zaključcima višedecenijska debata lingvista traje upravo zbog toga što se očekuje da ovaj sistem bude definisan na lingvističkoj platformi. Iz tog razloga do danas nije dešifrovan nijedan znak.
Da li je reč o pretpismu?
Prema Đordevićevim zaključcima, induski znaci predstavljaju ono što se naziva pretpismom - sistemom simbola koji prethodi razvoju punog pisma, ali koji služi za komunikaciju ili memorisanje informacija u sakralnom kontekstu. Ova teza se uklapa u širu arheološku sliku, gde je umetnost često bila oblik mišljenja i komunikacije u društvima koja nisu imala pisani jezik. Kako istraživanja napreduju, kombinacija arheologije, lingvistike, veštačke inteligencije i vizuelne analize, poput one koju nudi Đordević, možda će konacno razbiti tišinu koja obavija jednu od najvecih civilizacija praistorije.
Kurir/R.N.
