OD ABADŽIJE DO ČARUGDŽIJE Izložba o starim zanatima u Muzejskoj zbirci u Trsteniku (FOTO)

Muzejska zbirka Narodnog univertiteta u Trsteniku je otvorila svoju izložbenu sezonu 2025. izložbom „Od abadžije do čarugdžije“ autorke Nataše Polomac Petković, kustoskinje iz Muzeja rudničko-takovskog kraja iz Gornjeg Milanovca.

- I sam naziv Izložbe nas podseća na dva zanata čiji su nazivi mlađim generacijama potpuno nepoznati: abadžija je krojač narodnog odela, a čarugdžija je turski naziv za opančara. Izložba govori i o načinu na koji je proticalo obučavanje dece za sticanje zvanja majstora zanata – kako su deca prelazila mukotrpan put od šegrta, preko kalfe do majstora. Pored dokumenata, fotografija i iscrpnih podtaka, izložba obiluje i mnoštvom muzejskih eksponata koji oslikavaju nekadašnje zanatske radionice, te posetioci mogu da vide i alate koje su zanatlije nekada koristile, i da se lično uvere zašto se kaže: „Bez alata nema zanata“ - ističe dr Vukčević.

Izložba je plod bogate saradnje Muzejske zbirke Trstenik i Muzeja rudničko-takovskog kraja iz Gornjeg Milanovca i prilika da se nastavi sa razmenom programa između ove dve ustanove. „Od abadžije do čarugcije“ je otvorena do kraja meseca i posebno je zanimljiva organizovanim školskim grupama zbog svoje edukativne komponente i velike korelacije sa nastavnim gradivom.

- Intezivnije istraživanje starih zanata naš muzej je započeo 2019. godine kada smo sa kolegama etnolozima iz Narodnog muzeja Čačak uzeli učešće u projektu "Istraživanje starih zanata na teritoriji opština Čačak i Gornji Milanovac". Projekat je finansiran od strane Ministarstva kulture RS i trajao je dve godine. Za to vreme obišli smo prostor obe opštine i evidentirali koji su to zanati koji su ranije bili prisutni, a više ih nema i koji još uvek postoje, ali u nekom drugačijem, savremenijem obliku. Kao rezultat ovih istraživanja smiljena sa dva filma: “Sve, sve ali zanat” (2019.) i “Kako usud kaže - umetnici u zanatu” (2020.), ističe Nataša Polomac Petković.

U narednom periodu Muzej rudničko-takovskog kraja nastaviće samostalno da se bavi ovom temom, ali je svoja istraživanja ograničio na teritoriju samog grada i period od njegovog osnivanja 1853. godine do druge polovine HH veka.

- Izložba prikazuje zanate koji su bili prisutni i razvijeni u datom periodu i opisuje sam način na koji su se oni obavljali. Pored toga kroz nju možemo sagledati i kako se menjao način organizacije zanatlija, prvo kroz esnafe, zatim početkom 20. veka esnafe menjaju udruženja zanatlija i na kraju pred Drugi sv. rat osnivaju se zanatske zadruge. Sledeća značajna stvar kojom se bavi ova izložba je i učenje zanata, odnosno put od šegrta, preko kalfe, do sticanja majstorskog zvanja. Majstori su u ovom periodu bili deo elitnijeg sloja u društvu, ako ne najimućniji, onda sigurno najcenjeniji i najčuveniji u svom kraju. Različite životne priče čuvenih milanovačkih zanatlija, daju nam upravo sliku o tome šta je značilo biti majstor svog zanata u prošlosti. Razvijeno zanatstvo, kakvo je bilo u Gornjem Milanovcu pre rata, bilo je osnov za ono za šta je ovaj grad važio do kraja 20. veka, a to je "privredno čudo" - kako su ga nazivali, zaključuje gospođa Petković.

Izložbu su posetili i učenici osnovnih škola „Miodrag Čajetinac Čajka” i „Živadin Apostolović” iz Trstenika, kao i poštovaoci kulture i tradicije, koji su se upoznali sa bogatom istorijom starih zanata i njihovim značajem za razvoj srpske privrede i društva u celini.

Izložba će biti otvorena u Muzejskoj zbirci do 4. marta.

Kurir.rs