Parkinsonova bolest je neurološki poremećaj od kojeg u svetu trenutno boluje oko 6,3 miliona ljudi, dok u Srbiji postoji 20.000 registrovanih pacijenata. Podjednako pogađa i muškarce i žene, a obično se javlja kod ljudi mlađih od 50 godina. Vremenom, simptomi bolesti se pogoršavaju i oboleli razviju komplikacije izazvane upotrebom lekova, ali i neuropsihijatrijske. Glavna karakteristika ove neurodegenerativne bolesti, za koju trenutno ne postoji lek, je tremor, odnosno jako podrhtavanje celog tela zbog kojeg oboleli ne može samostalno da obavlja osnovne životne funkcije.
Zahvaljujući DBS proceduri – u pitanju je duboko moždana stimulaija mozga, pacijentu se povećava kvalitet života i umanjuju se simptomi inicijalne bolesti. Naime, ova procedura je dobila dozvolu (CE znak) za sprovođenje u Evropi u terapiji tremora 1993. godine, a u terapiji Parkinsonove bolesti se koristi od 1998. godine.
Određenom broju pacijenata iz Srbije sa teškom formom distonije, je bilo omogućeno lečenje u inostranstvu ugradnjom DBS-a iz različitih fondova. Nakon povratka u zemlju, te pacijente je pratio tim neurologa KCS.
Republički fond za zdravstveno osiguranje danas omogućava lečenje pacijenata sa poremećajem pokreta uz pomoć DBS uređaja. U KCS je obučen tim stručnjaka za obavljanje ove procedure, odabir pacijenata, kao i vođenje pacijenata nakon operacije, sačinjen od neurohirurga i neurologa.
Prvobitni planovi za obavljanje prcedure su bili početkom prošle godine, ali je situacija sa pandemijom to odložila.
Operacija podrazumeva ugradnju elektroda u deo mozga koji reguliše kretanje, a one su povezane sa aparatom nalik pejsmekeru, koji se postavlja u grudni deo pacijenta.
“Sama procedura traje 4 do 6 sati, zavisno od indikacija, a pre svega da li se radi operacija u budnom stanju ili ne. Standardna procedura se u većini slučajeva sprovodi u budnom stanju, posebno ako se radi o Parkinsonovoj bolesti ili esencijalnom tremoru. U takvim situacijama pacijent je budan i sarađuje sa hirurgom, anesteziologom i neurofiziologom. U slučaju da se duboka moždana stimulacija sprovodi zbog distonije mišića pacijent je često uspavan od početka do kraja procedure. Da li će se procedura vršiti u opštoj ili lokalnoj anesteziji zavisi ponekad i od odluke tima koji sprovodi proceduru, samog pacijenta i od dostupne tehnologije”, objašnjava prof. dr Miloš Joković, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i direktor Neurohirurške klinike Kliničkog centra Srbije.
Nakon završene operacije pacijent ostaje u bolnici nekoliko dana, radi kontrolnih snimaka, a aparat se uključuje 2-4 nedelje posle same procedure.
“Sam postupak stimulacije je apsolutno bezbolan. Kod nekih pacijenata se može javiti osećaj žarenje ili utrnulosti u određenim delovima tela, koji mogu biti prolazni ili zavisiti od samog programiranja stimulatora. Druge neprijatne senzacije su još ređe”, napominje dr Joković.
Iako većina ljudi smatra da je za ovakvu operaciju potrebno brijanje cele glave i da ostavlja duboke i vidljive rezove, to nije slučaj.
“Prilikom operacije se pravi ukupno četiri reza: dva dužine oko 5 cm na oba temena simetrično, jedan od 2 cm iza uha i jedan dužine 5-6 cm u gornjem delu grudnog koša. Isto tako uklanja se samo kosa sa delova glave ispod kojih se vrši sama intervencija, ali kosa nakon operacije normalno raste i ožiljci široki svega 2 milimetra nisu uočljivi”, kaže dr Joković i dodaje da je ova operacija do sada urađena čak 15.000 puta u Evropi i preko 140.000 puta u celom svetu.
Posle izvršene procedure i ugradnje elektroda i neurostimulatora, preostaje samo da se aparat programira, što opet vrše stručnjaci, odnosno neurolog ili neurohirug, koji su članovi tima za izvođenje same operacije.
“I sam pacijent može po potrebi isključiti ili uključiti stimulaciju, a moguća je i promena parametara po savetu lekara, mada se kod distonije i Parkinsonove bolesti stimulacija odvija po zadatim parametrima bez isključivanja. Uključivanje i isključivanje stimulacije neće dovesti do ozbiljnih zdravstvenih problema, ali je najbolje da se vrši pod nadzorom lekara”, objašnjava dr Joković i dodaje da je ova procedura u potpunosti reverzibilna, odnosno da aparat može da se odstrani ako dođe do kvara ili infekcije. Međutim, takvi slučajevi su izuzetno retki.
“Aparatura za duboku moždanu stimulaciju predstavlja visoko sofisticiranu i sigurnu tehnologiju i kvarovi samog aparata posle ugradnje su retki ukoliko se aparat pravilno ugradi i koristi. U svakom slučaju, ako pacijent primeti da izostaje dotada prisutan efekat stimulacije ili ako dođe do naglih promena u kliničkoj slici, potrebno je da se pacijent obrati lekaru koji će proceniti dalje korake”, napominje dr Joković.
Stručnjaci u ovoj proceduri vide nadu za one pacijente kod kojih terapija lekovima više ne daje adekvatan rezultat. Pacijent nakon operacije ima znatno bolje motorne funkcije i kvalitet života, jer može da obavlja do tada nezamislive stvari: poput zakopčavanja dugmeta, brijanja ili vezivanja pertli.
