EU PRETI SLOM, EVO KADA ĆE POSTATI KRITIČNO! Novi podaci Evrostata pokazali rekordno nisku stopu nataliteta, imigracija je sada Uniji I PROBLEM I REŠENJE

Evropska Unija se poslednjih decenija suočava sa sve ozbiljnijim demografskim izazovima koji ugrožavaju održivost njenih ekonomija i socijalnih sistema.

Hrvatski sajt Indeks prenosi da je u 2023. godini u EU je rođeno 3,67 miliona dece; oko 5,4% manje nego u 2022. godini i najniže od početka evidencije 1961. godine.

Stopa plodnosti bila je 1,38 živorođenih po ženi, daleko ispod nivoa od 2,1 potrebnog za laku reprodukciju.

Najniže stope zabeležene su na Malti (1,06) i Španiji (1,12), a najviše u Bugarskoj (1,81) i Francuskoj (1,66). U Hrvatskoj je bilo 1,47.

Prosečna starost žena pri rođenju prvog deteta u EU bila je 29,8 godina - najniža u Bugarskoj (26,9) i najviša u Italiji (31,8).

Ovaj trend odlaganja majčinstva smanjuje ukupan broj dece koju žene imaju tokom svog života.

Starenje stanovništva

Navodi se da starenje stanovništva dodatno opterećuje demografsku sliku EU.

Ovaj teret se može izraziti kroz takozvani indeks starosne zavisnosti - koji predstavlja udeo osoba starijih od 65 godina u odnosu na broj radno sposobnih osoba uzrasta od 15 do 64 godine.

Početkom 2024. godine indeks za EU iznosio je 33,9%, što znači da je na 100 radno sposobnih ljudi bilo oko 34 starije osobe.

Najniži koeficijenti zabeleženi su u Luksemburgu (21,7%) i Irskoj (23,6%), a najviši u Italiji (38,4%) i Portugalu (38,2%).

U Hrvatskoj je to bilo 37,5%. U 2024. godini bilo je 1,39 radnika po penzioneru, što nije dovoljno za stabilan penzioni sistem.

Imigracija kao nužnost

S obzirom na pad nataliteta i starenje stanovništva, imigracija se nameće kao ključni faktor za održavanje radne snage i ekonomskog rasta u EU.

U 2022. godini oko 5,1 miliona imigranata došlo je u EU izvan EU, što je više nego dvostruko u odnosu na 2021. godinu.

Nemačka (1,6 miliona), Španija (860,000) i Italija (334,000) primile su najveći broj.

Imigranti imaju viši natalitet

Kako stope plodnosti među ženama rođenim u EU opadaju, one rođene izvan EU često imaju veće stope plodnosti, što doprinosi ukupnom broju rođenih.

Na ovaj način, migracija pomaže u održavanju demografske ravnoteže.

U 2023. godini oko 23% dece rođene u EU imalo je majke rođene izvan zemlje u kojoj su rodile, uključujući žene rođene izvan Unije.

Imigracija kao problem

Međutim, imigracija je, s druge strane, politički veoma osetljivo pitanje.

U mnogim zemljama EU, radikalna desnica dobija na snazi, uglavnom zbog protivljenja imigraciji.

Ovaj otpor često proizilazi iz straha da bi dolazak velikog broja stranaca mogao ugroziti nacionalni identitet, jezik i tradiciju domaćeg stanovništva.

Postoji i zabrinutost zbog moguće veze između imigracije i porasta kriminala i terorizma, iako su ove veze statistički često preuveličane - istraživanja pokazuju da se zločin pojavljuje u medijima pet puta češće ako ga je počinio stranac.

Pored toga, neki građani strahuju da bi veća konkurencija na tržištu rada mogla dovesti do nižih plata i nesigurnijih uslova rada.

U četvrtom kvartalu 2024. godine, 124.935 državljana trećih zemalja dobilo je naređenje da napuste teritoriju EU, što je povećanje od 16,3% u odnosu na isti period prethodne godine.

Nepovoljna demografija na jugu EU

Dok se sve zemlje EU suočavaju sa demografskim izazovima, južne članice poput Španije, Italije i Hrvatske imaju nižu stopu nataliteta i starije stanovništvo od onih na severu, poput Francuske, Švedske ili Irske.

Ove razlike su rezultat kombinacije ekonomskih, kulturnih, socijalnih i institucionalnih faktora.

Porodične i socijalne politike

Jedan od razloga je činjenica da su severne zemlje EU, posebno nordijske, uvele robusne sisteme socijalne podrške kao što su porodiljsko i očinsko odsustvo, fleksibilno radno vreme, subvencionisani vrtići i poreske olakšice za porodice sa decom.

Ove mere omogućavaju pomirenje roditeljstva i zapošljavanja, posebno za žene.

Kulturni obrasci i rodne norme

U tradicionalnijim društvima juga EU, rodna nejednakost u porodičnom životu je veća - briga o deci i briga o domaćinstvu najčešće padaju isključivo na žene.

U severnijim društvima, uloge su jednakije, a očevi imaju veća prava i navike da učestvuju u vaspitanju dece.

Zato u južnim zemljama mnoge žene odlažu ili odustaju od majčinstva ako žele da nastave karijeru.

Ekonomska neizvesnost i tržište rada

Visoka nezaposlenost mladih, nesigurni poslovi i dugo čekanje na stabilne prihode i stanovanje su još jedna karakteristika južnih ekonomija.

Mladi ljudi često kasno napuštaju roditeljski dom, kasno osnivaju porodice i žive duže u nesigurnim životnim uslovima.

U Španiji, na primer, nezaposlenost mladih u 2023. godini iznosila je oko 28%, u Hrvatskoj oko 19%, a u Nemačkoj ispod 6%.

U proseku, mladi u Hrvatskoj napuštaju roditeljski dom u dobi od 33 godine, dok je prosek EU 26,4.

Severne zemlje imaju više imigranata koji su često mlađi i imaju više dece, što poboljšava plodnost na nacionalnom nivou.

U južnim zemljama EU ovaj procenat je manji, a migracije su često usmerene ka spolja.

Slom bi mogao da se dogodi uskoro

Prema projekcijama Evrostata i OECD, EU će oko 2050. godine dostići kritični odnos starijih i radno sposobnih ljudi, sa više od 56 penzionera na svakih 100 zaposlenih ljudi.

U nekim zemljama ovaj odnos će biti još drastičniji - na primer, u Italiji, Grčkoj, Portugalu i Hrvatskoj.

  Ako se stopa nataliteta ne poveća, imigracija se ne poveća i penzioni i zdravstveni sistemi se do tada ne reformišu, moguće je očekivati finansijski kolaps penzionih fondova, pad produktivnosti i ekonomskog rasta, drastično smanjenje javnih usluga i socijalne i političke tenzije zbog sukoba generacija.

Neki demografi upozoravaju da bi već 2035-2040. ozbiljna destabilizacija tržišta rada mogla da počbe da se oseća u sektorima kao što su zdravstvo, socijalna zaštita i obrazovanje.

(Kurir.rs/Index/Preneo: N. V.)