ZAGREB - Ni 17 godina nakon što je u akciji "Oluja" zauzet prostor nekadašnje Krajine, a preko 200.000 Srba otišlo u egzodus iz koga se vratio tek manji deo, Hrvati i Srbi u Hrvatskoj imaju oprečne stavove o ovoj vojnoj operaciji.
U Hrvatskoj "Oluja" znači veliku operaciju i veliku pobedu u kojoj su za samo 84 sata, od 4. avgusta u zoru do 7. avgusta, hrvatske snage zauzele oko 10.400 kvadratnih kilometara, odnosno 18,4 odsto teritorije. Uz podsećanje da je u toj operaciji poginulo 174, a ranjeno 1.100 hrvatskih vojnika i policajaca, sve vreme se ističe da je "Oluja" uticala na završetak rata u BiH i mirnu reintegraciju istočne Hrvatske.
S druge strane, o spskim žrtvama i zločinima nad Srbima malo se ili nimalo ne govori, iako je poslednjih godina od strane hrvatskih službenih vlasti odata počast nekima od njih, kao što je to sa žrtvama masakra u Varivodama kod Knina koji su ubijeni nekoliko sedmica nakon "Oluje".
Prema podacima Hrvatskog helsinškog odbora (H HO) pobijeno je 678 civila, 410 u bivšem UN sektoru "Jug" koji je obuhvatao severnu Dalmaciju i Liku, a 268 u bivšem UN sektoru "Sever" koji je obuhvatao Baniju i Kordun.
H HO podseća i na hiljade spaljenih kuća i opštu pljačku srpske imovine koja je usledila nakon egzodusa.
Na evidenciji beogradskog udruženja nestalih "Veritas" nalaze se imena 1.922 poginulih i nestalih Srba iz akcije "Oluja" i posle nje, od čega su oko polovine bili stariji od 60 godina.
Među žrtvama je 546 žena i 19 lica do 18 godina starosti, ističu u "Veritasu".
Broj izbeglih Srba različito se procenjuje - hrvatski izvori govore o brojci od 90.000 ljudi, UN o 150.000, a srpski o 200.000 do 500.000. Iako otprilike polovina onih koji su izbegli ima hrvatska dokumenta, vratilo ih se značajno manje, a mnogi se nakon neuspešnih pokušaja da organizuju život u mestima odakle su izbegli, ponovo vraćaju u Srbiju.
Zbog svega toga i "Oluja" se različito doživljava jer se svakog 5. avgusta na praznik Pobede i domovinske zahvalnosti u Kninu priređuje centralno slavlje i misa za pobedu, pri čemu malo ko od hrvatskih zvaničnika pomene srpske žrtve, već svi govore o veličanstvenoj pobedi.
Srbi u Hrvatskoj, odnosno Srpsko narodno veće (SNV) kao najviši organ njihove manjinske samouprave i Samostalna demokratska srpska stranka (SDS S) kao njihov jedini parlamentarni predstavnik, godišnjicu "Oluje" obeležavaju kao godišnjicu stradanja.
Uoči "Oluje", a tako je bilo i danas, komemorativne sednice održavaju sva županijska manjinska veća, a na njima su čelni ljudi srpskih organizacija, aktivisti i istaknuti pojedinci.
Sednici u Zagrebu prisustvovali su i predstavnici ambasade Srbije u Zagrebu.
U više mesta služe se parastosi za žrtve "Oluje", dok su na groblju u Dvoru i Selištu kod Gline, kao i Varivodama i Gošićima kod Knina u organizaciji SNV i SDS S-a postavljeni krstovi kao spomen-obeležje.
O sudbinama stradalih Srba govore i nevladine organizacije za ljudska prava koje se zalažu za stvaranje atmosfere pomirenja, ali i priznavanje patnji svih žrtava što danas nije slučaj.
"Srbi su jedine civilne žrtve ratova čiji je status nepriznat", kaže predsednik SNV Milorad Pupovac.
Osim što ne dobijaju obeštećenja, stradali ili njihove familije koji su tužili Hrvatsku kao odgovornu, morali su i da plaćaju sudske troškove jer su im zahtevi odbijani.
Tek nedavno Vrhovni sud je doneo odluku da je Hrvatska odgovorna za stradanje Srba u Varivodama i odbio presude nižestepenih sudova da familija jedne od žrtava plati sudske toškove.
A za ratne zločine za vreme i nakon "Oluje" osim dvojice hrvatskih generala Ante Gotovine i Mladena Markača niko nije osuđen, pa ni njihov kolega Ivan Čermak kome se takođe sudilo u Hagu.
Hrvatski sudovi vodili su nekoliko procesa, ali su optuženi oslobođeni zbog nedostatka dokaza, a bilo je i nekoliko presuda za ubistva, ali kao za obična ubistva, a ne ratni zločin.
