Srpski kralj Uroš I i kraljica Jelena Anžujska imali su sinove Dragutina i Milutina. Dragutin, rođen najkasnije 1253. godine, oženio se Katelinom, ćerkom ugarskog kralja, a uz pomoć Ugara 1276. godine zbacio je oca s prestola. Zatim je očevu državu podelio na tri dela: jedan deo dao je na upravljanje majci Jeleni Anžujskoj, drugi mlađem bratu Milutinu, a za sebe je zadržao najviše teritorija.
Povlačenje
Šest godina kasnije, dok je boravio u letnjikovcu nadomak Novog Pazara, pao je s konja i slomio nogu. Shvativši ovu nesreću kao božju opomenu, Dragutin je na saboru u obližnjoj Deževi 1282. predao vlast Milutinu. Arhiepiskop Danilo II u svom delu „Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih“ navodi da je pritom rekao: „Ljubljeni brate moj, evo vidiš: kako učinih, tako mi se i vrati, neću vladati na prestolu ovom, koji silom uzeh roditelju svom.“
Zadržao je pod svojom upravom samo manji deo, a od tašte, ugarske kraljice Jelisavete Kumanske, dobio je Mačvu i Beograd, i krajeve u severoistočnoj Bosni. Živeo je pobožno, obučen u grubu lanenu odeću, a dvadeset tri godine „živeo je sa svojom ženom kao sa sestrom“. Pred smrt se zamonašio i umro je 1316.
Ispostaviće se kasnije da je njegov dve-tri godine mlađi brat Milutin bio jedan od najmoćnijih srpskih vladara u srednjem veku.
Tokom Milutinove skoro četrdesetogodišnje vladavine kraljevina Srbija je otpočela svoje značajno širenje ka jugu na račun Vizantije, s kojom je 1299. godine uspostavljena nova granica na liniji Ohrid-Prilep-Štip, čime je srpskoj državi priključen severni deo današnje Albanije i veći deo današnje Republike Makedonije. Pored toga, vodio je uspešne ratove s Bugarima, od kojih je trajno osvojio Braničevo sa Kučevom, ali i sa Tatarima.
On je prvi kralj Srbije koji postaje ozbiljan politički činilac u regionu, sklapa ofanzivne saveze, ali i biva meta jakih saveza okolnih država. Ženio se pet puta (poslednja supruga Simonida) i tako uspeo da sačuva teritorije osvojene u ratovima sa Vizantijom i Bugarima, dok je sukob sa Tatarima okončao slanjem svog sina, naslednika Stefana, docnije nazvanog Dečanski, kao taoca.
Na srpski dvor, do tada skroman, uveo je raskošan vizantijski protokol.
Kulturni rad
Njegov kulturni rad je još važniji od političkog. U njegovo vreme znatno je proširena teritorija nad kojom je Srpske pravoslavna crkva imala jurisdikciju, a posebno se isticao kao ktitor i graditelj manastira. S Dragutinom je sazidao manastir Svetog Ahilija u Arilju, a on sam podigao je Bogorodicu Ljevišku, Gračanicu i Crkvu Bogorodice Trojeručice u Skoplju, koju su Turci docnije uništili, zatim Kraljevu crkvu u Studenici, Staro Nagoričane, manastirsku crkvu u Hilandaru, a njegova zadužbina je manastir Banjska na Kosovu. Za četiri decenije vladavine podigao je četrdeset crkava i manastira - više nego svi Nemanjići pre njega zajedno... Sagradio je i bolnice u Prizrenu, Carigradu i Jerusalimu.
Umro je u Neredimlju 1321. godine, a njegove mošti, posle nekoliko seljenja, od 1460. nalaze se u Sofiji.
ANA
Princeza pobegla iz Srbije
Za Milutina je bila isprošena ćerka bugarskog cara Ana. Ali njena svita zadržala se u putu, a Anina majka, koja je s njom putovala, poslala je poslanike u Srbiju u izvidnicu. Oni su na srpskom dvoru zatekli Dragutinovu ženu Katalinu, ćerku ugarskog kralja, kako prede vunu, a kralj Uroš, Milutinov i Dragutinov otac, rekao im je da u Srbiji tako drže snahe. Kad je to saznala Anina majka, naredila je povratak.
Kurir.rs/ piše Momčilo Petrović Foto: Arhiva
NE PROPUSTITE
