Od početka operacije odmazde nad Gazom Izrael upotrebljava isključivo GPS vođene bombe JDAM "Joint Direct Attack Munition" koji predstavljaju modernizaciju laserski vođenih avio bombi.
Na osnovu rata u Zalivu 1991 američko RV donelo je odluku o razvoju GPS vođene avio-bombe pod nazivom "Joint Direct Attack Munition". Osnovna ideja američkor RV bila je stvaranje visokog preciznih ubojnih sredstava za stelt bombardere B-2.Međutim iz razvojno-tehničkih razloga operativna upotreba JADAM predviđena je krajem 1990 tih godina.
Elementi avio bombe JDAM. Komplet za navođenje čine novi repni deo sa GPS-INS (inercijalnim sistemom) za samonavođenje sa uzdužnim strejkovima oko centralnog dela avio bombe za stabilizaciju pada. Unos koordinata na isti način ostvaren je posebnom vezom koja poput pupčane vrpce hrani avio bombu neophodnim podacima. Tokom pripreme vazduhoplova i posade za izvršenje borbenog zadatka, u avionski računar se unose neophodni podaci koji određuju uslove zone odbacivanja koordinata i parametre završnog navođenja. Čim vazduhoplov dobije napajanje električnom energijom, procesor unutar UbS (ubojnog sredstva) počinje svoj proces inicijalizacije sa automatskim usnimavanjem podataka o OD iz avionskog računara, uz sravnjivanje svog inercijalnog uređaja sa avionskim. Nakon odbacivanja inercijalni sistem navigacije unutar avio-bombe sa GPS korekcijom - INS/GPS preuzima navođenje i vodi avio -bombu nezavisno od uslova spoljašnje atmosfere.
Komplet omogućava modifikaciju dve avio bombe od 908 kilograma M-84 avio-bombe opšte namene GBU-31 i BLU-109 probojne avio -bombe GBU -31V3 i od 454 kilograma Mk-83 avio-bombe opšte namene (GBU-32 V1) i BLU-110 probojne avio bombe GBU-32 V3.
Kružna greška pogotka iznosi 13 metara i to na onsovu poliginskih ispitivanja tokom 1996.
Upravo ove bombe omogućile su teškim bombarderima da izvršavaju zadatke neposredne vazduhoplovne podrške..
Dejstvo JDAM
Naoružani avion poleće bez poznatih koordinata objekta dejstva i po dolasku u rejon mogućeg dejstva na velikoj visni formira krug čekanja. Na scenu tad stupaju specijalni timovi operatera vazduhoplovnih oficira za navođenje dejstva avijacije. Kada se otkrije cilj dejstva laserskim daljinomerom spregnutim sa GPS prijemnikom vrši se precizno određivanje pozicije objekta dejstva. Dobijene korodinate i osine informacije o bojektu dejstva preko linka za prenos podataka šalju se bombarderima. Posada bombardera unosi dobijene koordinate u avio-bombe vrši tempiranje njihovih upaljača (da bi se eksplozija desila iznad tla, na površini ili posle penetracije ispod samog objekta i odlazi do zone dejstva gde izbacuje bombu.
Avio - bomba dosta je otporna na ometanje GPS signala zahvaljujući svojoj inercijalnoj jedinici, pa se za sada i ne razmatra povećanje otpornosti na ometanje. Za bombu je bitno da pre odvajanja od aviona ima unet podatak GPS koordinata objekta dejstva i da uspostavi stabilnu putanju leta. Od tog momenta pa sve do udara inercijalna jedinica avio-bombe IMU obezbeđuje navođenje avio bombe na zadate koordinate. Kružna greška pogotka bez upotrebe GPS prijemnika veća je oko dva puta, što je prihvatljivo za avio bombe-većeg kalibra.
Cena avio-bombe JDAM na početku je bila 40.000 dolara da bi cena sad spala na 6.000 dolara. Izrael spada u jednog od najvećih kupaca ove avio bombe. Pred Drugi libanski rat na rasplaganju su imali 2.700 avio bombi JDAM, da bi zatim prema nekim procenama broj primeraka porastao na 5.000 do 6.000 komada. Sa ovim avio bombama opremljeni su izraelski avioni F-15I i F-16I.
Kurir.rs/A.Mlakar
NE PROPUSTITE
