Izrael je 14. aprila tokom baražnog napada Irana dronovima i balističkim projektilima izveo tzv. egzoatmosfersko, odnosno izvanatmosfersko presretanje.
To je presretanje koje se dogodilo izvan Zemljine atmosfere koja završava tzv. Kármánovom linijom koja se smatra početkom svemira i proteže se na visini od oko 100 km iznad razine mora.
Zašto dolazi do toga?
Balistički projektili koji se lansiraju na velike udaljenosti slede eliptične putanje koje ih u jednom delu, koji se naziva srednjom fazom kursa, vode izvan Zemljine atmosfere. Tokom te faze obrambeni sastavi pokušavaju uništiti projektile pre nego što uspeju otpustiti bojeve glave.
Obrambeni sateliti ili radari na nebu tragaju za dolazećim projektilima. Kada ih detektiraju, lansiraju se projektili presretači. Opremljeni senzorima i navođeni podacima zemaljskih radara, oni lociraju projektile i sudaraju se s njima.
Udar presretača uništava projektil, pri čemu nastaje oblak sastavljen od krhotina projektila i presretača. Iako krhotine uglavnom nastavljaju slediti izvorne putanje projektila, sile eksplozije i odsutnost otpora vazduha uzrokuju da se široko rasprše.
Eventualno, bojeva glava projektila, ako nije uništena u početnom udaru, može nastaviti leteti. Međutim, za očekivati je da će snaga eksplozije izbaciti balistički projektil s putanje te umanjiti veroatnost pogađanja cilja i detonacije.
Izvanatmosferska presretanja u dosadašnjem su ratovanju bila retkost. Ona su uglavnom bila teoretska ili su bila ograničena na simulacije i vežbe.
Prema analitičkoj stranici OODA Loop, prvo stvarno izvanatmosfersko presretanje izvedeno je 31. oktobra prošle godine kada je Izrael sustavom Arrow oborio projektil koji su lansirali jemenski Huti.
Presretanje izvan atmosfere posebno je važno u slučaju da je preteća bojeva glava nuklearna, biološka ili hemijska. U takvim slučajevima presretanje se može dogoditi daleko od Zemljine površine pa će opasni materijali biti raspršeni u svemiru, a ne u Zemljinoj atmosferi.
Neki stručnjaci tvrde da krhotine nastale u takvim presretanjima, ako u eksplozijama budu lansirane na dovoljne visine, mogu i dalje predstavljati pretnju objektima u orbiti, uključujući satelite. Širenje krhotina u izvanatmosferi moglo bi dovesti do stvaranja sloja svemirskog smeća koje kruži oko Zemlje i predstavlja opasnost za objekte koji im se nađu na putanji.
Ugovor o svemiru
Neki mediji ova su izraelska izvanatmosferska presretanja predstavili kao početak ratovanja u svemiru koje bi moglo imati ozbiljne pravne implikacije.
Naime, sudari na izvanatmosferskim visinama ukazuju na potrebu za donošenjem čvrstog pravnog okvira koji bi se sveobuhvatno bavio svemirskim aktivnostima. Kako tehnologija napreduje, pravna jasnoća postaje sve važnija za sprečavanje nenamernih eskalacija i osiguravanje odgovornog ponašanja na toj poslednjoj granici.
Trenutno je jedini temeljni pravni okvir kojim se uređuju aktivnosti u svemiru tzv. Ugovor o svemiru, usvojen 1967. On određuje svemir kao "teritoriju celog čovečanstva" i zabranjuje postavljanje oružja za masovno uništavanje u svemiru ili na nebeskim telima kao što je primjerice Mesec. Naglašava da bi istraživanje i korištenje svemira trebalo biti vođeno u miroljubive svrhe.
Izrael nije jedini sposoban za okršaje u svemiru
Izraelski Arrow 3 je izvanatmosferski antibalistički projektil dizajniran za presretanje i uništavanje balističkih projektila dugog dometa. Oružje su razvili Israel Aerospace Industries i Boeing i ono može izvršiti višestruko istovremeno presretanje.
Kurir.rs/Index.hr
NE PROPUSTITE
