Na današnji dan, 30.septembra, kada je srpski vojnik sa brda u Kragujevcu oborio po prvi put nemački avion, Srbi su ušli u istoriju svetske ratne avijacije! Bili su tamo i pre toga, ali je datum obaranja aviona koji se danas se obeležava kao Dan artiljerijsko-raketnih jedinica za protivvazduhoplovna dejstva Vojske Srbiije ostao ubeleđen zlatnim slovima
Ljutovac oborio avion 1915
Pre tačno 104 godine novinarska ratna senzacija obišla je svet iz Kragujevca. Oboren je nemački avion, poginula su dva pilota.Sceni u kojoj srpski vojnik, sa sve šajkačom u centru Kragujevca salutira poginulim nemačkim pilotima, okupljeni Šumadinci, nedaleko od kuće gde je boravio regent Aleksandar Karađorđević- čudom nisu mogli da se načude.
Artiljerac Raka Ljutovac sjahavši sa konja salutirao je pored tela kapetana izviđača Kurt fon Šefera i oficirskog kandidata Oto Kirša. Njihov avion, samo nekoliko minuta ranije upravo je oborio je avion kao prvi u svetskoj istoriji ratovanja!
Od tog dana Srbi će u nekoliko navrata, što direktno što posredno ući u istoriji svetske avijacije.
Pored Beograda avgusta meseca 1915, formirana je kasnije i protivavionska jedinica u Kragujevcu. Radilo se o čistoj imporvizaciji kada su obični topovi postavljavni na rotirajuća ručno pravljena postolja. Sa jednog takvog, sa Metinog brda u Kragujevcu oboren je i nemački avion dvosed "rumpler”.
Tog dana sa jednog aerodroma u blizini Vršca, 30. septembra 1915. godine, poleteo je prema Kragujevcu zajedno sa sedam nemačkih aviona – šest dvomotornih troseda AEG i "rumpler". Na Kragujevac su bacili ukupno 45 bombi. Nemci su se našlu u čudu posle obaranja “rumplera” i brže bolje povukli sa šumadijskog neba
Koliki je uspeh Ljutovac postigao, govori I činjenica da francuski oficiri nisu verovali da je avion oboren usled pogotka. Tek je na u vojno istraživačkom centru u Kragujevcu dokazano da je ispaljeni hitac oborio avion, a jedan šrapnel ostao je u radilici motora.
Raka je kasnije, kao vojnik, stigao i do Solunskog fronta, gde je unapređen u narednika, a zbog zasluga u Velikom ratu odlikovan je Karađorđevom zvezdom sa mačevima, medaljom Albanske spomenice i medaljom Spomenice rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914–1918. godine.
Ljutovac se povukao i živeo do 1961.godine u Trsteniku, gde je otvorio zanatsku radnju.
Mihajlo Petrović, prvi poginuli ratni pilot 1913
Srpski pilot Mihajlo Petrović, sa legitimacijom broj 1, istovremeno je i prvi pilot koji je stradao u istoriji vojnog vazduhoplovstva.
Rođen je u selu Vlakča kod Kragujevca 1884. Bio je artiljerijski podoficir. Kada je Ministarstvo vojno objavilo konkurs za avijaciju 1912. Petrović je primljen u prvu grupu od šest kandidata za školu avijacije. Školovao se u Francuskoj i bio je prvi srpski pilot koji je dobio pilotsku diplomu.
Na svom avionu tipa "farman" u sastavu Primorskog aeroplanskog odreda 1913. učestvovao je u operacijama oko Skadra, gde je i poginuo, ispavši iz aviona nakon što je ovaj bio nezgodno zahvaćen vazdušnim strujama.
Od tada je uvedeno pravilo da sistem vezivanja pilota bude bitno ozbiljniji I unapređeniji.
Prvo masovno savezničko bombardovanje
U istoriju svetske ratne avijacije zasigurno će ući i činjenica da su tokom Drugog svetskog rata saveznici Srbije bombardovali upravo Srbe, razoravši njenu infrastrukturu i pobivši više ljudi više nego li fašistička Nemačka.
Saveznici su bombe 1944.godine bacali na Niš u 15 navrata, na Kraljevo šest puta. Po četiri puta bombardovali su Zemun i Alibunar, tri puta Novi Sad i Smederevo, Ćupriju i Popovac po dva puta. Razoreni su civilni ciljevi u Sremskoj Mitrovici, Rumi, Velikom Bečkereku, Peći, Kragujevcu, Kovinu, Pančevu, Velikoj Plani, Prijepolju, Kuršumliji, Prokuplju, Vučju ,Lebanu, Grdelici, Podujevu, Raški, Stalaću, Mitrovici, Prištini, Leskovcu, Beogradu.
Poginulo je na desetine hiljada civila, neki gradovi sravnjeni sa zemljom, a pritom nema zvaničnih podatak koliko je nemačkih vojnika poginulu i da li jeste!
Po prvi put u istoriji tako su saveznici bombardovali su prijateljsku zemlju koja je sve vreme Drugog svetskog rata bila na nihovoj strani - uz obrazloženje da bombarduju neprijateljske nemačke jedinice koje su bile tu stacionirane ili u povlačenju.
Operacija “Halijard”
Operacija "Halijard” ili “Vazdušni most”, operacija spašavanja američkih vojnika u Srbiji smatra se za od najuspešniju takvih akcija u istoriji ratovanja! Tokom 1944. i 1945. godine, srpske antifašističke snage otpora pod komandom generala Dragoljuba Mihailovića, spasile su američke pilote iza neprijateljske linije fronta u Drugom svetskom ratu. Tom prilikom spašeno je od zarobljeništva i moguće smrti 520 pripadnika anglo – američkih vazdušnih snaga.
NATO bombardovanje
Bombardovanje i agresija Srbije od strane NATO pakta 24.marta 1999.godine je presedan i prvi napad na jednu suverenu zemlju u istoriji svetske ratne avijacije. O kolikom se zločinu radi, govore posledice od radioaktivnog značenja i dan danas, ali i sledeće brojke:
- 78 dana - 11 nedelja trajala je NATO agresija na Jugoslaviju! - 4.000 ljudi poginulo je od NATO bombi! - 12.500 ljudi ranjeno je i povređeno! - 30 odsto energetskih kapaciteta Srbije je totalno uništeno! - 25.000 stambenih objekata je uništeno! - 470 kilometara puteva je razoreno! - 595 kilometara pruge je uništeno! - 100 milijardi dolara je procenjena materijalna šteta!
Broj žrtava nikada nije utvrđen!
“Nismo znali da je nevidiljiv”
I naravno najsvežiji primer ulaska Srba u istoriji svetske ratne avijacije jeste obaranje “nevidljivog aviona”.
Obaranje F-117 kod Buđanovaca je događaj tokom NATO bombardovanja SRJ koji predstavlja prvi i jedini potvrđeni gubitak aviona NATO alijanse izrađenog u “stelt tehnologiji”. Avion Američkog ratnog vazduhoplovstva Lokid F-117A Noćni jastreb sa oznakama AF 82 806 HO (baza Holoman, Novi Meksiko) je oboren 27. marta 1999. godine, četvrtog dana NATO bombardovanja, a oborio ga je 3. divizion 250. raketne PVO brigade Vojske Jugoslavije, kojim je komandovao pukovnik Đorđe Aničić.Avion je pogođen iz ruskog raketnog sistema S-125 Neva. Onesposobljen za dalji let, avion se srušio u ataru sremskog sela Buđanovci kod Rume. Pilot je spasen.
(Kurir.rs/D.A)
NE PROPUSTITE
POGLEDAJTE BONUS VIDEO:
