LOZNICA SE PRVA BRANILA I MNOGO STRADALA: Osam decenije od pobede nad fašizmom
LOZNICA – Polaganjem venaca na Partizanskom groblju u Loznici i odavanjem počasti palim borcima sutra će u Loznici biti obeležen Dan pobede, 9. maj, i 80. godišnjica od pobede nad fašizmom u Drugom svetskom ratu. To će učiniti Grad Loznica, Centar za kulturu ‘’Vuk Karadžić“ i Gradski odbor SUBNOR-a kao i brojne druge delegacije.
Loznica i te kako ima razloga da bude ponosna na otpor okupatoru u Drugom svetskom ratu iz više razloga koji su, nažalost, i danas nedovoljno poznati široj javnosti. Mada se kao dan početka ustanka obeležavao 7. jul, prvi oružani otpor nemačkom okupatoru pružen je u lozničkom selu Donji Dobrić 21. aprila 1941. Tada je manji odred nemačke pešadije pošao iz susedne Lešnice u Dobrić da pokupi oružje, ali im je grupa vojnika, već poražene vojske Kraljevine Jugoslavije, napravila zasedu.
U Dobriću je ubijen jedan nemački potporučnik, a teško ranjeni jedan potporučnik i narednik. Bila je to prva okupatorska žrtva na prostorima Jugoslavije. U znak odmazde nemačka vojska je spalila selo, a zarobljeno je 70 talaca koji su trebali da budu pobijeni ukoliko se ponovi napad.
Dva dana kasnije, 23. aprila, objavljen je proglas komandanta Mesne komande Loznice oberlajtnanta Tina. Proglasom je stanovništvu Loznice stavljeno na znanje da će ‘’ako se ispali ma jedan metak na jednog nemačkog vojnika ili se pokuša to učiniti’’ odmah na trgu biti ubijeno 50 muškaraca, a ‘’ceo grad pretvoren u pepeo’’. Navedeno je i da će se ‘’slično postupiti ako se ustanovi da stanovnici Loznice vrše sabotaže ili oštećivanje postrojenja nemačke vojske, a onaj kod koga se posle 26. aprila u osam sati uveče nađe oružje, pa i lovačko, biće proglašen za buntovnika i odmah streljan’’. Time se civilima preti odmazdom skoro pola godine pre nego što je nemački general Franc Beme, glavnokomandujući okupacionih snaga u Srbiji, naredio da će za jednog poginulog nemačkog vojnika biti streljano sto zarobljenika ili talaca, a 50 za ranjenog. Loznica nije mirovala pa je 31. avgusta iste godine pod komandom potpukovnika Veselina Misite, postala prvo veće oslobođeno mesto od Nemaca u porobljenoj Evropi, a sloboda je trajala četrdeset dana. Predvođeni Misitom, napad je izvelo oko 1.200 ustanika koji su oslobodili varoš i zarobili 93 nemačka vojnika.
Misita je poginuo u borbi, a ustanici su imali još sedam nastradalih i četiri ranjena. Nažalost, prvu ratnu godinu ovaj kraj pamti i po velikom stradanju civila. Nemački okupatorski vojnici pobili su od 13. do 19. oktobra 1941. meštane Draginca i više jadarskih sela, ubijajući starce, žene, decu, a najmlađa žrtva bila je trodnevna beba. U samom Dragincu bilo je najmasovnije streljanje, za četiri dana likvidirano je 1.379 civila. Naredba generala Bemea primenjena je u jadarskim selima, a ubijanje u Dragincu prvi je masovni zločin nad civilnim stanovništvom na prostoru Srbije u Drugom svetskom ratu i prethodio je streljanima civila u Kraljevu i Kragujevcu koja je nekoliko dana kasnije počinila nemačka vojska.
U Drugom svetskom ratu Loznica je konačno oslobođena 23. septembra 1944. kada su u ove krajeve stigle partizanske jedinice i od tada traje sloboda kojoj je iz lozničkog kraja doprinelo oko četiri hiljade boraca, od kojih su poginula 654, a 330 su ostali invalidi.
