Oni su, u početku, tako nazivali region Vardarske i Pirinske Makedonije, odakle je dolazila najveća količina opijata koja se potom švercovala u SAD. Sve ovo ima direktne veze sa VMRO (akronim od Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija), terorističkom organizacijom koja je nastala krajem devetnaestog veka u Solunu. U početku, glavni cilj ove organizacije bio je oslobođenje od Turaka. VMRO je bio skoro pa država u malom, na čelu su bili komiteti, formirane su komitske čete, a sama organizacija imala je svoj ustav, sudove, tajnu poštu, kurire...
Već u vreme balkanskih ratova Makedonijom je krstarilo čak 170 komitskih četa. Sprovodili su razne gerilske akcije, diverzije, atentate na turske čelnike i administrativce. Otprilike u to vreme, VMRO pokreće svoju antisrpsku politiku jer, iako su kralj Aleksandar i njegovi u Beogradu smatrali da su Makedoniju, tj. Staru Srbiju, oslobodili, vođe VMRO su imali drugačije mišljene, oni su tvrdili da ih je Srbija okupirala.
Paradržava
Kao svojevrsna paradržava sa svim pripadajućim "aparatima", uključujući tu i vojsku, VMRO je na platnom spisku imao hiljade ljudi. A ti ljudi morali su da budu redovno isplaćivani. Tako je spojeno lepo sa korisnim, pa je krijumčarenje duvana i kasnije droge postao regularni izvor kojim se finansirala "revolucija". Droga se dobrim delom proizvodila u Bugarskoj, gde je u jednom trenutku bilo čak devet ilegalnih fabrika, a najveća je bila u Radomiru, čiji vlasnik je bio Metodij Lazov.
Prema preciznim podacima Centralnog informacionog biroa za drogu, samo u prva dva meseca rada ova fabrika je proizvela tonu i po heroina, a onda se droga švercovala u koferima preko velikih evropskih luka u SAD, pre svega u Njujork. Otud i toliko interesovanje američkih novinskih dopisnika za ovu temu. Naravno, ne treba posebno napominjati da su ovu prljavu rabotu izdašno pomagali korumpirani srpski političari, činovnici i policajci.
Ideolozi
Najpoznatiji ideolozi VMRO bili su Goce Delčev, Dame Gruev, Đorče Petrov, Jane Sandanski, Dime Hadži-Dimov... Međutim, verovatno najčuveniji među njima bio je Ivan Vančo Mihajlov, koji je 1929. sa Antom Pavelićem sklopio sporazum o zajedničkoj borbi protiv Jugoslavije. Iako postoje određene poveznice, Damjan Hadži Arsov, lik makedonskog teroriste zatočenog u "Glavnjači", nije zasnovan na Mihajlovu, već se prosto radi o fiktivnoj ličnosti, a samo njegovo ime i prezime nastalo je kao kombinacija imena i prezimena druge dvojice VMRO vođa. Hadži Arsov je Makedonac iz malog mesta Bukovo, dok je Mihajlov Bugarin iz Novog Sela i pravo ime mu je bilo Ivan Mihajlov Gavrilov.
Nedavno se pojavio i jedan članak u "Utrinskom vesniku" gde se tvrdi da je Vančo Mihajlov na samrtnom odru govorio da "makedonska nacija ne postoji". Samim tim, izmišljeni Hadži Arsov ima više sličnosti sa makedonskim revolucionarem Damjanom Dametom Gruevim koji je poginuo još 1906. u obračunu sa Turcima nego sa etničkim Bugarinom Mihajlovim.
Atentatorka
Što se tiče Damjanove sestre Jovane, ona je delimično zasnovana na stvarnoj ličnosti. U pitanju je Mara ili Marija Buneva, koja je 13. januara 1928. izvršila atantat na srpskog pukovnika i juristu skopske banovine Velimira Prelića. Naime, ona je presrela Perića na starom Dušanovom mostu (makedonski istoričari ovaj most, naravno, zovu kamenim) i prema jednoj verziji ga je upucala nekoliko puta u leđa (makedonski istoričari, naravno, tvrde da mu je pucala u grudi) a prema drugoj, bacila bombu. Nakon toga je sama sebi presudila a Perić je od posledica atentata umro u bolnici nakon tri dana. Zanimljive su kontroverze oko samog njenog lika koje traju i dan-danas.
Makedonci je svojataju kao svoju "revolucionarku", dok se Bugari ne slažu s tim jer je obuku prošla u Sofiji i smatraju je Bugarkom i svojom “heroinom”, čak je između 1926. i 1934. u Plovdivu postojalo žensko udruženje sa njenim imenom. Nakon okupacije 1941. bugarski okupatori su postavili spomen-ploču na mesto atentata. Komunisti su je odstranili nakon oslobođenja, da bi ponovo bila postavljena 2002. ali je uništena i bačena u Vardar samo tri dana kasnije. Ponovo je obnovljena samo godinu dana kasnije i odmah sutradan doživela istu sudbinu...
I Al Kapone je bio smešan
Koliko su vođe VMRO bili ozloglašeni i ozbiljni kriminalci, govori i jedan zapis holandskog pisca Van den Dolarda. On je je tokom četvoromesečnog boravka u Bugarskoj primetio da su „američki gangsteri Al Kapone i pokojni Džek Dajmond prosto bednici, kad se sravne sa vođama Komiteta”.
(Kurir.rs/Dejan Stojiljković/Blic)
(Foto: YT Printscreen)
NE PROPUSTITE
POGLEDAJTE BONUS VIDEO:
“Da se ne lažemo” Bura oko “Senki nad Balkanom”
