ELBASAN - Grad Elbasan je prethodnih dana u centru pažnje srpske i albanske javnosti jer će biti domaćin fudbalske utakmice između dve reprezentacije. Ipak, ono što ni Albanci ne znaju je da je ovaj grad zapravo mesto koje je veoma važno za srpsku istoriju. Naime, u Manastiru kod Elbasana se od od 1381. čuvaju mošti u svetog Jovana Vladimira, prvog srpskog sveca, a za svečev praznik tamo se okupi veliki broj vrenika.
Ovaj grad ima dugu hrišćansku istoriju, pa tako je 519. godine Elbasan postao garnizonski grad, hrišćanski centar i vladičansko sedište, kada su, izvan gradskih zidina, izgrađeni crkva i bazilika.
Zato je znatno kasnije u ravnici Pazhok, oko 25 km jugozapadno od Elbasana, otkrivena velika nekropola sa grobnicama koje sadrže svedočanstva i nalaze iz bronzanog perioda i početka gvozdenog doba. Ostaci tj. svete mošti-relikvije srpskog kneza i svetitelja Vladimira, a danas čuva pravoslavni manastir Sin Djon u Elbasanu.
Jovan Vladimir (oko 990 – 1016) je bio vladar Duklje i Srbije od oko 1000. do 1016. godine, najistaknutije srpske kneževine tog doba.
Njegova vladavina odvijala se tokom dugotrajnog rata između Vizantije i Samuilovog carstva. Bio je u bliskim odnosima sa Vizantijom, što mu nije pomoglo da sačuva svoju zemlju od cara Samuila.
Ovaj je osvojio Duklju 1009. ili 1010, a kneza Vladimira utamničio u Prespi, prestonici svog carstva u zapadnoj Makedoniji. Prema Ljetopisu Popa Dukljanina, Samuilova kćerka Teodora Kosara je zavolevši zarobljenog kneza molila oca da je uda za njega. Car je dao Kosaru za ženu Vladimiru, a zatim svog novopečenog zeta vratio na dukljanski presto da vlada kao njegov vazal.
Vladimir je bio poznat kao pobožan, pravedan i miroljubiv vladar. Nije se uključivao u veliki rat, koji je kulminirao 1014. vizantijskom pobedom nad Samuilom. Car je nedugo nakon toga preminuo, a po naređenju njegovog sinovca Jovana Vladislava, koji je preuzeo vlast nad carstvom 1015, Vladimir je ubijen 22. maja 1016. Odrubljena mu je glava ispred jedne crkve u Prespi, gde je i sahranjen.
Nedugo potom priznat je za sveca i mučenika, sa praznikom 22. maja on je prvi srpski svetac. Kosara je prenela njegove mošti u Prečistu Krajinsku, crkvu blizu njegovog dvora na jugoistoku Duklje. Od 1381. mošti su čuvane u Manastiru svetog Jovana Vladimira kod Elbasana, a od oko 1995. u pravoslavnoj sabornoj crkvi u Tirani. Za svečev praznik mošti se donose u manastir kod Elbasana, gde se na taj dan okupi veliki broj vernika.
Relikvija vezana za sveca je i krst za koji se veruje da ga je držao u rukama kada su ga pogubili. Taj krst se tradicionalno čuva u porodici Andrović iz Veljih Mikulića kod Bara. Svake godine na Trojičin dan iznosi se pred litijom na vrh planine Rumije.
Sveti Jovan Vladimir se smatra nebeskim zaštitnikom grada Bara. Njegovo najstarije, danas izgubljeno žitije nastalo je u Duklji vjerovatno između 1075. i 1089, a sačuvano je u skraćenom obliku u Ljetopisa Popa Dukljanina, napisanom na latinskom.
Grčko žitije, zasnovano na usmenim predanjima, objavljeno je 1690, a prevod istog na crkvenoslovenski, uz izvesne ispravke, štampan je 1802. Na ikonama se svetac obično predstavlja kao kralj u vladarskom ruhu sa krunom na glavi, sa krstom u desnoj, a svojom odrubljenom glavom u lijevoj ruci. On je po predanju sam doneo svoju glavu na mesto gde je sahranjen.
(Wikipedia)
