7 trenutaka koji bi promenili istoriju Srba

5. Kralj Aleksandar: Da nije bilo atentata, Tito ne bi vladaoDa je vladar Jugoslavije poslušao obaveštajce i preživeo put u Marselj, u rat bismo ušli pre 1941, a monarh ne bi komunistima prepustio vlastAleksandar I Karađorđević vladao je Srbijom i Jugoslavijom, prvo kao regent, a zatim kao kralj od 1914. do 1934. godine.Protivnik poraženih državaSuprotstavljao se državama poraženim u Prvom svetskom ratu, pre svega Austriji, Mađarskoj i Bugarskoj, koje su, ohrabrene Hitlerom, tražile reviziju mirovnog ugovora. Tražeći podršku za ovakvu politiku, Aleksandar je 1934. otišao u zvaničnu posetu Francuskoj. Putovao je brodom, a na tle zemlje ratne saveznice stupio je u Marselju, gradu koji je prihvatio ranjene srpske vojnike i izbeglice iz prethodnog rata.Jugoslavija i njen kralj bili su meta delovanja nekoliko terorističkih organizacija, od kojih su najozbiljnije bile ustaše. Fašističkom organizacijom Hrvatski ustaški pokret rukovodio je Ante Pavelić. Delovali su iz Italije, pod pokroviteljstvom Musolinija, a cilj im je bio uspostavljanje Nezavisne države Hrvatske. Udruženi s terorističkom grupom VMRO, čiji je cilj bio da Makedoniju izuzme iz Jugoslavije i priključi je Bugarskoj, pripremili su atentat na Aleksandra u Francuskoj.Za glavnog izvršioca uzet je Bugarin Veličko Georgijev Kerin, koji je sa trojicom ustaša otišao u Marselj. Jugoslovenska obaveštajna služba saznala je za ovu grupu od jednog svog agenta u Italiji, pa je preko ambasadora u Parizu kralj upozoren da se ne iskrcava s broda. Aleksandar je odgovorio: „Sada je za to isuviše kasno. Moramo se držati programa.“ Ubijen je nepun sat kasnije.Šta bi bilo da nije napuštao brod, da je ostao živ?Drugačiji ratPrema nekim istorijskim izvorima i kazivanjima javnih ličnosti i političara, kralj je uoči pogibije bio blizu rešenja najvećeg unutrašnjeg problema Jugoslavije - „hrvatskog pitanja“. Po svoj prilici, postigao je sporazum sa vođom Hrvata Vlatkom Mačekom da Hrvatska dobije samostalnost u okviru Kraljevine Jugoslavije i da ta hrvatska „država u državi“ bude na prostoru Savske banovine. To je, inače, mnogo manje od teritorije koju su dobili 1939. godine, a koja je bila osnova za stvaranje NDH.Aleksandar se otvoreno protivio fašističkim režimima u Nemačkoj i Italiji, pa je verovatno da bi Jugoslavija u rat ušla i pre 1941, naravno na strani zapadnih saveznika. Ako ništa drugo, državni vrh ne bi koketovao sa Trojnim paktom „zarad spasavanja naroda od stradanja“. Jugoslavija bi, s rešenim „hrvatskim pitanjem“, bila manje ranjiva iznutra, a njena vojska kompaktnija, i spremnije bi se suprotstavila neprijatelju.To ne znači da vojska ne bi pretrpela poraz, pa bi kralj s porodicom i vladom morao u izbeglištvo. Ali zahvaljujući kraljevom ugledu u svetu, kraljevska vojska u otadžbini ne bi ostala bez podrške saveznika, kako je to pod mladim Petrom Karađorđevićem bilo. Osim toga, Aleksandar ne bi podlegao pritisku da komunistima ustupi vlast, kao što je to učinio njegov sin, pozvavši četnike da se stave pod Titovu komandu. U najmanju ruku, posleratna Srbija bila bi rezultat dogovora komunista i građanskih stranaka.Ali kralj je u Marselju hteo da se drži predviđenog rasporeda...

Kurir