Navršava se godišnjica puča izvršenog 27. marta 1941. godine koji je odredio sudbinu Jugoslavije i trasirao put ka bloku zemalja protivnica nacističke Nemačke.
Puč je izvršen u jedan sat po ponoći, 27. marta 1941. godine, a čim je informacija o prevratu dospela u narod, u Beogradu i drugim srpskim gradovima, a ponegde i širom Jugoslavije (Dalmacija), izbile su masovne ulične demonstracije u znak podrške građana puču.
Veliki masovni bunt 27. marta upamćen je po parolama "Bolje rat nego pakt" i "Bolje grob nego rob". Britanski lider Vinston Čerčil izjavio je tada da je "Jugoslavija pronašla svoju dušu".
Pučem je, de fakto, poništeno potpisivanje protokola o pristupanju Jugoslavije Trojnom paktu (Nemačka, Italija i Japan) od 25. marta.
U ime kraljevske vlade, posle mučnih pregovora, a nakon ocene da je Jugoslavija strategijski u bezizlaznom položaju, i da se nikakva pomoć od saveznika ne moze dobiti, u Beču su protokol o pristupanju Trojnom paktu, potpisali ministar predsednik Dragiša Cvetković i ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar-Marković.
Namesništvo, čija je prva ličnost bio knez Pavle Karađorđević uklonjeno je, a maloletni kralj Petar II proglašen je punoletnim, dok je knez namesnik poslat u progonstvo. Planeri i izvođači puča bili su pripadnici neformalne grupe uglavnom vazduhoplovnih oficira kao i pojedinci iz redova jedinica garde. Centralna ličnost puča bio je vazduhoplovni general Dušan Simović, potonji predsednik vlade, ali je nepodeljeno mišljenje da je iza njega stajao general Bora Mirković, a istaknutu ulogu je imao i major Živan Knežević.
Nije potpuno rasvetljeno, ali je opšte prihvaćeno uverenje, među stručnjacima, da je presudan podsticaj državnom udaru u tako prelomnom trenutku imao uticaj inostranstva, pre svega Londona, ali po svemu sudeći i Moskve. General Mirković nije ni krio kontakte i susrete sa Maplbekom, ili Kempeblom.
S druge strane, potpuno je nesumnjivo da je nezadovoljstvo pristupanjem Trojnim paktu, bilo ogromno, te da je puč, izvesno, bio i izraz raspoloženja velikog dela naroda. General Simović je uz položaj načelnika Glavnog generalštaba, preuzeo i ulogu predsednika vlade. Slobodan Jovanović, ugledni pravnik, akademik, prvi put je dobio i nekakvu političku funkciju, izuzimajući možda "Srpski kulturni klub".
Izgnani knez Pavle, iako potpuni anglofil, tertiran je od britanske ratne vlade grubo. Prvobitno je bio zatočen duboko u unutrašnjosti Kenije a kasnije mu je dozvoljen boravak u Južnoj Africi. Srpske opozicione stranke i patriotske grupe, kao i Srpska crkva, oduševljeno su primile vest o državnom udaru.
Usledio je 6. aprila masovni brutalni napad Nemačke, Italije, Bugarske i Mađarske. Jugoslavija je raskomadana a nacistički okupatori formirali su tzv. Nezavisnu državu Hrvatsku, zatim veliku Albaniju, veliku Bugarsku... Poslednjih godina sudovi u Srbiji rehabilitovali su nekoliko učesnika događaja od 25. i 27. marta 1941. godine.
Okružni sudovi u Beogradu, odnosno Nišu, doneli su rešenja o rehabilitaciji Dragiše Cvetkovića, Slobodana Jovanovića, Živana Kneževića, a Viši sud rehabilitovao je kneza Pavla. Njegovi posmrtni ostaci preneti su oktobra 2012. u porodičnu grobnicu Karađorđevića u kripti hrama Svetog Georgija na Oplencu.
Zemni ostaci Slobodana Jovanovića sahranjeni su u Aleji zaslušnih građana u Beogradu, decembra 2011. godine. Maja 2013. godine, i nesrećni kralj Petar II sahranjen je na Oplencu.
(Kurir.rs/Tanjug/Foto: Printscreen/YouTube)
