BEOGRAD - Promocija knjige "MI-6 Istorija tajne obaveštajne službe 1909-1949", autora Kita Džefrija, koja govori o prvih 40 godina britanske tajne službe, održana je sinoć u Beogradu.
Među brojnim zvanicama i ljubiteljima ovakvog štiva bili su i nekadašnji načelnici Resora državne bezbednosti Jovica Stanišić, koji je tu dužnost vršio u vreme Slobodana Miloševića, i Goran Petrović koji je na čelu DB bio od januara 2001. do 15. novembra 2001, odnosno do pobune JSO kada je i smenjen.
Na promociji su viđeni i nekadašnji ministar odbrane Prvoslav Davinić, zatim nekadašnji načelnik Uprave bezbednosti Vojske Jugoslavije general Aleksandar Dimitrijević, pisac i publicista Dejan Lučić i poverenik za informacije od javnog značaja Rodoljub Šabić.
Interesantno je to da je ovo prvo pojavljivanje Jovice Stanišića u javnosti od oslobađanja i povratka iz Haškog tribunala u maju ove godine.
Profesoru Džefriju je tokom pisanja knjige bio omogućen pristup dokumentima službe iz tog perioda, koje je on iskoristio i spretno opisao događaje ne navodeći nijedno ime agenata. Kako je na promociji knjige u Aero klubu rekao otpravnik poslova Ambasade Velike Britanije u Srbiji Dejvid Mekferlejn na više od 700 strana predstavljene su epizode iz života agenata, operacije, aktivnosti i počeci stvaranja tajne službe.
U knjizi su kao celine obrađeni Prvi i Drugi svetski rat, period između, kao i rad službe po kontinentima. Knjiga sadrži i zanimljive detalje o zanimanjima agenata, među kojima je bilo sportista i inženjera, kao i o početnom budžetu sa kojim su raspolagali.
Bivši načelnik Državne bezbednosti Goran Petrović rekao je da knjiga sadrži na hiljade imena, datuma i činjenica i da se može čitati kao Hazarski rečnik (čuveni roman srpskog pisca Milorada Pavića o izumrlom naroda, Hazarima, pisan u formi rečnika). "Na gotovo svakoj drugoj strani može se naći skraćeni sinopsis za film o Džejmsu Bondu", rekao je Petrović.
Kako je ocenio istoričar Nikola Samardžić, Velika Britanija je odigrala odlučujuću ulogu u drugom svetskom ratu, pre svega na osnovu obaveštajnih aktivnosti. "Pojava knjige poput ove je kao udarac asterioda", rekao je Samardžić i istako da su informacije, činjenice i tajne vredna roba poput dijamanata. Izdavač knjige "MI-6 Istorija tajne obaveštajne službe 1909-1949" je Albion buks.
Srpsku publiku će zanimati informacije o Srbiji, ali prema rečima Samardžića, neće naći odgovore, jer ovdašnji problemi nisu bili prioritetni za Britaniju, osim dubljeg uvida u puč 27. marta 1941 u Kraljevini Jugoslaviji, i u kojem je „uklonjen regent princ Pavle naklonjen silama osovine i uspostavljen režim, naklonjen saveznicima“.
Ono što niste znali o Titu
U knjizi "MI6 Istorija tajne obaveštajne službe 1909-1949." navodi se i da je Josip Broz Tito 1948. tražio azil od Švajcarske! Bilo je to, kako tvrdi autor Kit Džefri, u vreme sukoba sa Staljinom kada se sovjetska invazija na Jugoslaviju smatrala vrlo mogućim scenarijom.
Inače, knjiga je prva zvanična istorija britanske obaveštajne službe. Autor knjige, Kit Džefri sretao se, kako je rekao, sa značajnim ograničenjima dok je pisao knjigu, od činjenice da su mnogi ključni obaveštajni dokumenti uništeni, do neizbežnih političkih dvoumljenja oko toga da li bi u knjigu trebalo uvrstiti neke detalje, na primer treba li otkriti imena davno penzionisanih agenata koji u vreme dok su bili aktivni nisu bili otkriveni. Njihov identitet je zaštićen.
Među tajnim agentima koji su radili za MI6 ima i nekoliko Jugoslovena a dve strane govore o Draži Mihailoviću i Josipu Brozu Titu i njihovom odnosu sa Nemcima i saveznicima.
Knjiga "MI6 Istorija tajne obaveštajne službe 1909-1949." u Velikoj Britaniji je objavljena još 2010. i izazvala je veliko interesovanje. Detalj o Titu otkriven je kad je knjiga nedavno prevedena za srpsko izdanje pa su je beogradski istoričari i recenzenti prostudirali.
MI6 organizator puča 27. marta 1941.
Goran Petrović, bivši načelnik RDB ukazao je i na delove knjige o odnosima britanskih i ruskih obaveštajnih službi. Iako je stranica posvećenih Srbiji u celini knjige malo, obiluju zanimljivostima. Petrović je istakao sledeće: o tome kako je MI6 organizovao puč 1941. u Kraljevini Jugoslaviji, kako je Čerčil povukao podršku Draži Mihailoviću i podržao Tita, ili o tome da se nakon razlaza sa Informbiroom, Tito obratio Švajcarskoj za azil.
Petrović je prisutnima ukazao da je Služba imala svojih uspona i padova u Prvom i Drugom svetskom ratu, a da je po osnivanju 1909. prioritet bio prikupljanje infromacija o nemačkom naoružanju. Jedan od najzanimljivijih delova knjige, prema Petroviću, je deo o tajnosti. On je objasnio da u knjizi nije objavljeno nijedno ime agenata, te da je Služba de fakto uspostavljena tek 1994. godine.
