BEOGRAD - Predstojeća poseta kineskog predsednika Sji Đinpinga Srbiji pruža našoj zemlji priliku da svoje odnose sa Kinom podigne na novi nivo, ali i da zauzme mnogo povoljniji geopolitički i geoekonomski položaj u regionu i svetu, ocenjuje saradnik Instituta za noviju istoriju Srbije Jovan Čavoški.
On je, u razgovoru za Tanjug, rekao da je za bilateralne odnose dve zemlje značajno to što Sji dolazi u prvu posetu jednog kineskog predsednika Srbiji posle 32 godine, ali da je još značajnije to što Kina danas nije kakva je bila 1980-ih, kada je tadašnji predsednik Li Sjenjen posetio bivšu Jugoslaviju.
"To je sada zemlja koja je druga ekonomija u svetu, zemlja koja zajedno sa SAD i Rusijom postaje najveća vojna sila, zemlja koja ima najveće finansijske rezerve, zemlja koja je najveći kreditor SAD...", ističe ovaj stručnjak za jugoslovensko-kineske odnose.
To je, dodaje, i Kina koju je Sji najavio kao Kinu koja ostvaruje svoj "kineski san" i koja nastoji da krene putem novog preporoda, a u toj njegovoj ideji "novog kineskog puta svile" Srbija zauzima važno mesto.
Čavoški primećuje i da je Sji, otkako je postao predsednik i generalni sekretar partije 2012. i 2013. godine, većinu poseta usmerio ka Zapadnoj Evropi, dok je od istočnoevropskih zemalja 2009. kao potpredsednik posetio Rumuniju i Bugarsku, a ove godine samo Češku.
"Poseta Srbiji otvara novu eru odnosa koje Kina ima sa zemljama Jugoistočne, Centralne i Istočne Evrope", ocenjuje Čavoški, ističući da Srbija zasigurno zauzima jednu od ključnih pozicija u širem regionu u odnosu na kinesku politiku "novog puta svila".
"Mislim da Srbija ima veliku ekonomsku, pa i političku priliku da unapredi svoje odnose sa Kinom i, istovremeno, da zauzme jedan mnogo povoljniji geopolitički i geoekonomski položaj u samom regionu, a i šire u svetu", istakao je Čavoški.
On je izrazio nadu da će najavljena Sjiova poseta biti "krunisana" novim ugovorima i idejama između rukovodstva dveju zemalja i da će već pozitivan trend kineskih ekonomskih investicija u Srbiji i konkretnih infrastrukturnih, mnogo širih projekata, koji su počeli kupovinom smederevske Železare, omogućiti da se odnosi na ekonomskom pa i političkom planu podignu na novi nivo.
Govoreći o razvoju kinesko-jugoslovenskih, odnosno kinesko-srpskih odnosa, Čavoški kaže da oni institucionalno počinju da se razvijaju u drugoj polovini 20. veka, ali da odnosi pojedinaca iz srpskog naroda sa samom Kinom šežu čak na početak 18. veka.
"Jugoslavija i Kina su se veoma rano prepoznale kao dve autentične revoucije koja je svaka na svoj način želela da zida svoj autoritet i u regionu iz koga su dolazile, a i na međunarodnom planu", kaže ovaj stručnjak, koji je doktorirao na Pekinškom univerzitetu.
Dve zemlje su, dodaje, i ideološki i politički osećale izvesnu bliskost, ali je 1950-ih i 1960-ih godina postojao niz ideoloških, političkih i geopolitičkih problema koji su uticali na obe zemlje pojedinačno, pa one tada često nisu nalazile zajednički jezik ili su stajale na suprotstavljenim ideološkim pozicijama.
To se, objašnjava Čavoški, pre svega dešavalo u kontekstu odnosa koje su i Beograd i Peking imali sa zvaničnom Moskvom, ali uprkos ideološkim trzavicama tih godina, Jugoslavija i Kina neprekidno primećuju jedna drugu i shvataju međusobni značaj.
Od intervencije ŠSR-a u Čehoslovačkoj 1968, situacija u odnosima između Jugoslavije i Kine suštinski počinje da se menja nabolje i taj intenzitet traje do danas, a svake godine je sve bolji, kaže on.
"Kina i Jugoslavija tada počinju da nalaze sinergiju interesa, pre svega u okviru socijalističkog lagera, a zatim i na svim drugim poljima", objašnjava i dodaje da je već prva polovina 1970-ih najavila dobar, tradicionalno prijateljski odnos, a Titova poseta Kini 1977. donosi obnovu međudržavnih i međupartijskih odnosa.
Čavoški naglašava da je Jugoslavija stajala u izvorištima kineske politike reforme otvaranja i bila Kini prvobitni uzor kako izbalansirati odnose između planske socijalističke privrede i integracije socijalističke ekonomije u međunarodni ekonomski sistem.
Prema njegovim rečima, kada je jugoslovensko društvo krajem 1980-ih ušlo u unutrašnju krizu, odnosi sa Kinom ostaju dobri, ali nivo poseta opada, da bi se na najvišem nivou nastavile od 2000.
"Nadam se da će Srbija, koja je ranije govorila da ima više stubova svoje spoljne politke, zaista neke od stubova kao što je Kina i neke druge zemlje, još više učvrstiti", zaključio je ovaj stručnjak za jugoslovensko-kineske odnose.
