Američka obaveštajna agencija CIA na popularnom servisu Flickr ima svoj profil na kojem objavljuje deklasifikovane geografske karte, dakle one na kojima više nisu oznake tajnosti pa ih sme videti i javnost. Pre nekoliko godina objavili su i nekoliko karata Jugoslavije, koje su tada neke iznenadile. Jedna je iz 1981. godine, a druga, ona iz 1998., jeste vojno-geografska. Tu je i jedna karta centralnog Balkana iz 2000., na kojoj se delimično nalazi i Hrvatska, navodi Večernji list.
SAD su inače bile prilično zainteresovane za Jugoslaviju koja je u vrijeme Hladnog rata bila važna država. Tako je 2007. objavljen dokument od 20. novembra 1970. godine, u kojem se govori o “snagama koje su decentralizovale političku vlast i kontrolu unutar Jugoslavije više nego u bilo kojem drugom komunističkom društvu”.
“Pitanje je hoće li te snage podriti centralizam u Jugoslaviji, a izgled posttitovske stabilnosti neće postati jasan još neko vreme. U svakom slučaju, karakter Jugoslavije se menja, a posledice eventualnog rezultata sve su važnije za Jugoslovene, Ruse i Zapad”, piše u uvodu dokumenta, u kojem se citira i izjava crnogorskog komuniste i disidenta Milovana Đilasa o mogućnosti sovjetske intervencije u Jugoslaviji.
U ovom dokumentu već se govori o postitovskoj Jugoslaviji, što ne čudi jer je Tito već bio u poodmakloj starosti, no umro je tek 10 godina poslije. CIA je već tu naslutila krvavi raspad Jugoslavije. “Potencijal za katastrofu je stvaran”, piše u dokumentu u kojem se upozorava da bi Hrvati, ako Edvard Kardelj ili Kosta Crvenkovski nakon smrti Tita budu tražili njihove ostavke, mogli krenuti prema secesiji koja bi se u tom slučaju mogla sprečiti jedino vojnom akcijom pod srpskim i crnogorskim generalima.
“Dovede li se to do ekstremnog zaključka, to bi moglo značiti građanski rat”, piše u dokumentu. Takođe se navodi kako Kardelj u borbi protiv republičkih lidera ima samo Titov lični autoritet i vojsku. “Nakon Titove smrti ostaće samo vojska”, piše u dokumentu.
U dokumentu se ističe i da su Slovenija i Hrvatska znatno bogatije od drugih delova Jugoslavije i naglašavaju hrvatske težnje prema nezavisnosti. Pri kraju dokumenta nalazi se rečnik, a pod “Hrvatska” ističe se kako se njome gotovo hiljadu godina upravljalo iz Beča i Budimpešte, dok je Dalmacija imala znatno drukčiju istoriju od ostatka zemlje te da je bila zemlja pirata, trgovaca i dugogodišnja kolonija Venecije.
Kosmopolitski nastrojeni Dalmatinci, ističe se, ne dele tako snažno militantni nacionalizam ostatka Hrvatske te su, barem između dva svetska rata, bili skloniji proglasiti Srbe pobednicima i jamcima nezavisnosti od neslovenske dominacije.
(Kurir.rs/Večernji list)
NE PROPUSTITE
