Pre nekoliko decenija, današnji datum bi bio neradan za sve na ovim prostorima. Danas bi se slavio jedan od najvećih i najpopularnijih praznika u svoje vreme.
Dan Republike je u bivšoj SFRJ predstavljao najznačajniji praznik u godini. Način na koji se prvi maj danas slavi, samo je senka načina na koji se slavio 29. novembar To je bio praznik pominjan u pesmama i dočekivan sa ushićenjem, ali danas je zaboravljen i seti ga se tek poneko, neko ko pamti vreme Jugoslavije.
Dan Republike praznik je uspostavljen da bi se obeležilo Drugo zasedanje AVNOJ-a u Jajcu 29. novembra 1943. godine kada je partizanski pokret proglasio uspostavljanje jugoslovenske federacije, odnosno ustavotvorne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije (FNRJ), kasnije preimenovane u Socijalističku Federativnu Republiku Jugoslaviju (SFRJ).
- Ustavotvorna skupština rešila je i rešava u ime naroda... da se DFJ proglašava narodnom republikom pod imenom FNRJ. FNRJ je savezna narodna država republikanskog oblika, zajednica ravnopravnih naroda koji su slobodno izrazili svoju volju da ostanu ujedinjeni u Jugoslaviji. Ovom odlukom konačno se u ime svih naroda Jugoslavije ukida monarhija u Jugoslaviji, a Petar Drugi Karađorđević s celom dinastijom Karađorđević lišava se svih prava koja su njemu i dinastiji Karađorđević pripadala - proglašeno je tom prilikom.
Dan Republike je svake godine pripreman po nekoliko dana, čak i nedelja ranije. U školama, preduzećima i na ulici su organizovane priredbe, smotre, izložbe, a mnogi građani su organizovali svinjokolje, roštilje i slavlja koja su trajala i dugo nakon završetka praznika, dok su đaci prvaci dobijali pionirske crvene marame.
S obzirom na to da je to bio slobodan dan, mnogi stanovnici tadašnje države su koristili tu priliku da otputuju negde, često u svoje rodne gradove i sela ili su prosto odlazili na izlete gde su slavili, a ovaj datum je bio popularan za venčanja i ostale važne životne svečanosti.
Javni servisi su bili u potpunosti u partizanskim bojama, te su emitovani partizanski filmovi, puštani isečci o Josipu Brozu Titu i drugim viđenijim partizanima, kao i slike iz Jajca, grada gde je rođena tadašnja država, koji se danas nalazi u BiH.
Osim Dana Republike, u SFRJ državni praznici su bili i 1. i 2. januar (Nova godina), 1. i 2. maj (Praznik rada), 9. maj (Dan pobede nad fašizmom) i 4. jul (Dan borca).
Čak i posle raspada SFRJ, praznik je nastavio da se slavi, doduše u smanjenim kapacitetima u novoformiranoj SRJ, i to sa izmenjenim značenjem. Do 1997. ovim datumom se obeležavalo Drugo zasedanje AVNOJ-a. Tada je, da se ne bi slavio praznik „nepostojeće države“, doneta odluka da 29. novembar označava formiranje Jugoslavije kao republike, odnosno formalni pad monarhije.
Ipak, ni to nije potrajalo.
Poslednji put ovaj praznik obeležen je u Srbiji 2001. godine, jer ga je Savezna skupština zvanično ukinula 14. novembra sledeće godine, svega 15 dana pre nesuđenog, poslednjeg obeležavanja tog praznika.
Kurir.rs
NE PROPUSTITE
