Manastir Svete Petke, poznat i kao Iverica, srednjovekovni je srpski manastir u Niškoj Banji na oko 20 kilometara istočno od Niša prema Pirotu.
Potiče iz prve polovine 14. veka i ne zna se sa sigurnošću ko ga je sazidao. Veruje se da je na mestu koje je i pre tog perioda važilo za sveto (najverovatnije još od vremena kralja Uroša I) to učinio neko od Mrnjavčevića.
Manastir je četiri puta rušen i ponovo zidan. Neobično narodno ime Iverica verovatno potiče iz vremena kad su ga obnovili monasi iz gruzijskog manastira Iviriona sa Svete Gore. Monasi su bežeći od Turaka, početkom 15, veka, utočište našli u neprohodnoj Sićevačkoj klisuri i tu na ostacima opustele srpske svetinje ponovo podigli bogomolju.
Manastir su Osmanlije srušile negde tokom 16. veka i iz tog vremena potiče i legenda koja kaže da su Turci baš tu pobili mnoge nedužne ljude i žive sahranili 12 mladih devojaka - nevesti u venčanicama.
Svetinja je tihovala u ruševinama sve do kraja 19. veka. Tada ga je, pomalo ironično, otkrio - progres. Inžinjerijske jedinice srpske vojske u blizini su 1898. pripremale teren za prokopavanje tunela i prolaza za put i prugu kroz Gradištanski kanjon Sićevačke klisure.
Prema legendi, jedan od vojnika je usnio san u kome mu je neki glas rekao da se nalazi na mestu svetinje i kad su vojnici počeli da kopaju pronašli su temelje prethodne svetinje. Baš negde u to vreme pronela se i vest da se kralj Aleksandar I Obrenović zamalo udavio u moru kod Bijarica u Francuskoj. U znak zahvalnosti Bogu koji je spasao njihovog kralja vojnici su se zakleli da će obnoviti manastir.
Vojska je manastir obnavljala tri godine, pre nego što je za poduhvat saznao i kralj Aleksandar, koji je tuda prolazio na putu ka Pirotu. Dirnut ljubavlju svojih vojnika kralj je priskočio u pomoć i postao ktitor manastira.
Jedini vojni manastir SPC
Od osvešćenja 1898. godine pa sve do 1903. manastir je bio u posedu vojske Srbije i u njemi su versku službu vršili vojni sveštenici. To potvrđuje ukaz kralja Aleksandra od 19. februara 1901. godine kad je za starešinu manastira postavljen vojni sveštenik Žunić.
Manastir je u tom periodu nosio ime Kraljevski srpski vojni manastir Sveta Petka Iverica. U istoriji srpske pravoslavne crkve nije poznat sličan primer.
Nakon Majskog prevrata manastir prelazi u vlasništvo Eparhije niške. Danas predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
(Kurir.rs/Istorijski zabavnik/Foto:Ilustracija)
NE PROPUSTITE
