Duga i bogata istorija ovih krajeva, prepuna sa jedne strane ratova, rušenja i paljenja, a sa druge kulturnih procvata i izuzetnih individua, uspela je i pored svih nevolja da nam do danas ostavi mnogo toga vrednog posećivanja, piše NewsweekNa Balkanu se još od začetaka ljudskog društva sudaraju dve civilizacije, dve različite filozofije – zapadna i istočna. Balkan je mesto na kome se susreću pravoslavlje, katoličanstvo i islam.Zbog toga je kulturno-istorijsko nasleđe našeg poluostrva izuzetno raznovrsno, ujedno i strano i domaće.
Otisci RimaRim je Balkansko poluostrvo osvajao u nekoliko faza, od sredine drugog veka p. n. e. do početka drugog vijeka n. e. i tu je ostao do pada Zapadnog Rimskog Carstva.Poznat po graditeljstvu, Rim je i na našim prostorima ostavio brojne građevine i gradove koji su u manjoj ili većoj mjeri sačuvani i do danas. Dva najznačajnija sačuvana rimska kompleksa na ovim prostorima su:Nebojša Mandić, Gamzigrad (Felix Romuliana)Foto: Nebojša Mandić, Gamzigrad (Felix Romuliana)1. DIOKLECIJANOVA PALATA je jedna od najočuvanijih, a samim tim i najznačajnijih građevina iz perioda Rimskog carstva, ne samo na ovim prostorima nego i čitavoj Evropi. Nalazi se u današnjem Splitu u Hrvatskoj.Sagradio ju je car Dioklecijan krajem trećeg i početkom četvrtog veka da bi u njoj proveo ostatak svog života posle abdikacije 305. godine. Proporcije palate su ogromne - 215 sa 180 metara.
Sa ostatkom starog grada u Splitu, koji je građen postepeno tokom narednih vekova, Dioklecijanova palata je 1979. dodata na UNESKO-vu listu svetske baštine.2. GAMZIGRAD – FELIX ROMULIANA je delimično sačuvana raskošna palata koju je sagradio car Gaj Valerije Maksimijan Galerije krajem trećeg i početkom četvrtog veka. U dolini Timoka, na teritoriji današnje istočne Srbije.Kompleks se sastoji od utvrđenja, palate, kupatila, bazilika i memorijalnog kompleksa i, uz Dioklecijanovu palatu, jedan je od najreprezentantnijih spomenika rimske dvorske arhitekture. Gamzigrad je 2007. godine uvršten na UNESKO-vu listu svetske baštine.
Gradovi koji su preživeli vekove ratovanjaUprkos tome što su gradovi na Balkanu često menjali gospodare i stanovništvo, padali u milost i nemilost carevinama, kraljevinama, religijskim vođama i lokalnim moćnicima, bili rušeni i paljeni, dobar deo njih je ipak uspeo da sačuva lepotu koja ih krasi već mnogo vekova. Možda dva najlepša grada koja su nam od davnina ostala su:1. DUBROVNIK je stari grad na obali Jadranskog mora, u današnjoj Hrvatskoj. Prema legedni nastao je u sedmom veku, ali skorašnja istraživanja pokazuju da je verovatno nastao i mnogo ranije. Ispočetka, grad je bio pod suverenitetom Vizantije, zatim pod vlašću Venecije, a onda je od 1358. godine postojao kao Dubrovačka republika koja je, pod zaštitom Otomanskog carstva, postojala sve do 1808. godine kad ju je ukinuo Napoleon.Dubrovačka republika je bila mala, ali izuzetno finansijski i kulturno bogata državica koja je svoj procvat doživela u 15. i 16. veku. Stari grad Dubrovnik je 1979. godine uvršten u UNESKO-vu listu svetske baštine. Dubrovnik je veoma dobro sačuvan grad kasnog srednjeg veka, opasan zidinama.
2. KOTOR je drugi istorijski veoma važan i očuvan grad na obalama Jadranskog mora. Kotor je pravi primer koji pokazuje koliko se gospodara na Balkanu promenilo u poslednja dva milenijuma.Osnovan je od strane Rimljana, a poslije pada Zapadnog Rimskog Carstva vlast nad Kotorom imali su Vizantija, srpska dinastija Nemanjića, Ugari, Mleci, Austrija, Rusija, Francuska, Jugoslavija i na kraju Crna Gora, a od 1391-1420. godine bio je i samostalna republika.Kotor je po izradi nakita, umetnosti i arhitekturi bio i ostao poznat ne samo duž obala Jadranskog mora nego i mnogo šire. Sa obližnjim nacionalnim parkom Lovćen, Kotor je verovatno najlepši deo Crne Gore. Njegovu prirodnu lepotu i kulturno-istorijski značaj je prepoznao i UNESCO i 1979. godine ga uvrstio u svoju listu svetske baštine.
Srpski manastari – čuvari tradicijeNa desetine srpskih manastira na Balkanu starijih od pet vekova čuvaju priču o borbi našeg naroda na ovim prostorima. Mnogi su rušili i skrnavili naše svetinje u posljednjih hiljadu godina, ali su se one uvek iznova dizale uz pomoć zadužbinara i drugih voljnih da čuvaju religijsku i kulturnu tradiciju.1. SOPOĆANI I ĐURĐEVI STUPOVI su srpski manastiri koji se nalaze u okviru kulturno-istorijske celine Stari Ras sa Sopoćanima u Srbiji, nedaleko od Novog Pazara. Ova celina je 1979. godine postala deo svetske baštine pod zaštitom UNESCO-a. Sopoćani su zadužbina kralja Uroša I Nemanjića.Prvi deo je izgrađen do 1260. godine, a zatim ga je dozidao Car Dušan u 14. veku. Pripada raškoj graditeljskoj školi i jedan je od njenih najlepših primeraka. Sopoćani su nadaleko poznati po veličanstvenim freskama koje spadaju među najbolje evropske freske srednjeg veka.Manastir Đurđevi Stupovi je zadužbina Stefana Nemanje (1113-1199) i jedna je od najstarijih srpskih građevina. Freske manastira Đurđevi Stupovi pripadaju vizantijskom stilu, i jedne su od njegovih najznačajnijih primera.
2. STUDENICA je još jedan od manastira iz vremena Nemanjića. Osnovao ga je u 12. veku Stefan Nemanja kao svoju najveću zadužbinu. Jedan je od najvećih i najbogatijih naših manastira.Vizantijsko-raška arhitektura i priroda koja ga okružuje čine ovaj manastir jednim od najlepših pravoslavnih građevina. Sveti Sava je od Studenice napravio duhovni, kulturni i medicinski centar srednjovekovne Srbije. I Studenica je 1986. godine uvrštena na UNESKO-vu listu svetske baštine.
(Newsweek.rs)Pogledajte još na portalu Newsweek.rs:
Tajne Zemljine kore: Šta se nalazi na dnu najdublje rupe na svetu (FOTO)Ispred svog vremena: Srpski naučnici koji su promenili svetTukididova zamka: Da li je rat između Kine i SAD neizbežanModerna Pompeja: Ovako izgleda britanski grad zatrpan vulkanskim pepelom (FOTO)Dve strane medalje: Kako su Putin i Obama istim rečima rekli potpuno različitu stvar
