BEOGRAD - U Dvoru na Dedinju večeras se otvara izložba fotografija koje predstavljaju srpskog vojnika u Prvom balkanskom ratu.
Srpski vojnik je bio seljak čvrstih vilica i jako istaknutih grudi, brkat, voljan da ratuje i da pogine za slobodu svog naroda. Nosio je prteni gunj, opanke od svinjske kože i šajkaču. Zato su naše vojnike neprijatelji zvali gunjci. I strašno su ih se bojali!
Ovako fizički i psihološki lik srpskog vojnika opisuje mladi istoričar Vojin Maletković. On je jedan od tvoraca izložbe prvih srpskih ratnih fotografija iz 1912. godine, koja će večeras biti otvorena u Kraljevskom dvoru na Dedinju.
Izložbu "Srpski vojnik u Prvom balkanskom ratu 1912-1913" priredili su Fond Kraljevski dvor i JP "Službeni glasnik" u čast stote godišnjice oslobađanja Srbije od turske okupacije. Autori postavke 50 fotografija su Nemanja Dević, Smiljana Čekarević i Vojin Maletković.
- Prikupljeno je više od 500 fotografija iz muzejskih kolekcija s područja Beograda, Niša, Kragujevca, Užica, Valjeva, Čačka, Vranja, Prokuplja... privatnih arhiva i u SANU - kaže Nemanja Dević.
- One prikazuje život srpskog vojnika od mobilizacije i polaska u rat do završetka ratnih dejstava. Autori fotografija, koje su dokumentovale uspehe srpske vojske i jačale borbeni moral naroda, su Aleksandar Samson Černov, Risto Marjanović, anonimni amateri... pioniri srpske fotografije. Mnoge fotografije se sada prvi put prikazuju javnosti.
Objektivom foto-aparata su zabeležene grupe srpskih seljaka prilikom mobilizacije, srpske jedinice u porti crkve Gračanice na Kosmetu, susret srpskih i crnogorskih oficira u Đakovici, bitka na Jadru i ulazak u grad, kralj Petar koga je u Skoplju dočekao gradonačelnik sa hlebom i solju. Prikazan je i jedini snimak Novog Pazara, dok general Živković oslobađa grad.
Simboli izložbe „Srpski vojnik u Prvom balkanskom ratu 1912-1913" su četvorica srpskih vojnika iz četiri užička sela, mobilisani u Prvi pešadijski puk. Pozirali su vojnom fotografu pre bitke. Na nogama su imali opanke od svinjske kože, koji su kako su Nemci kasnije pisali, bili najbolja ratna obuća, jača od cokula i čizama srpskih neprijatelja.
- Sa tim opancima stvorena je moderna Srbija.
Zadojeni željom za slobodom
- Srpski seljaci su činili gro naše vojske. Bili su zadojeni srpstvom i željom za slobodom. Želeli su da oslobode Staru Srbiju i pripoje je Šumadiji. Znali su napamet i pevali u stroju pesme kosovskog ciklusa i stihove Jovana Dučića - opisuje stare junake Vojin Maletković.
