Na zasedanju u tek obnovljenom manastiru Žitomislić kod Mostara, Sveti arhijerejski sabor 2005. godine proglasio je svecima 27 sveštenika stradalih od ustaša ili partizana i novih vlasti u Drugom svetskom ratu i neposredno po njegovom završetku (jednog su ubili Austrougari 1914). Taj je čin izazvao brojne diskusije u javnosti, budući da su neki od stradalih bili borci četničkih odreda koji su počinili zločine.StreljanjaDobroslava Blaževića (35), paroha donjovakufskog, zarobile su ustaše juna 1941. godine, potkovale ga, vezale za zaprežna kola i ubile na putu za Bugojno. Telo mu nikad nje pronađeno.Milan Božić (56) bio je nastavnik veronauke u Ženskoj gimnaziji u Sarajevu i narodni poslanik u nekoliko saziva Skupštine, dobitnik više crkvenih i državnih odlikovanja. U maju 1941. godine ustaše su ga uhapsile i sprovele u Hrvatsku, prvo u Zagreb, a onda u logore u Koprivnici i Gospiću. Tamo je, posle mučenja i zlostavljanja, ubijen u noći između 1. i 2. jula 1941.Mihailo Ðusić (34), monah, školovao se kod Justina Popovića. Bio je nastavnik u monaškoj školi u Dečanima, pa profesor na bogoslovijama u Bitolju i Sarajevu. SPC beleži da je tokom Drugog svetskog rata „bio sa svojim narodom i pomagao mu“. Pred kraj 1944. napustio je manastir Kalenić, a u maju 1945. godine partizani su ga uhapsili u Foči. Streljan je u Blažuju kod Sarajeva 1945.Jovan Zečević (46), zbog veza s Gavrilom Principom, kao gimnazijalac izdržao je kaznu od četiri godine teške tamnice. Docnije je bio sveštenik. Ustaše su ga uhapsile u Zavidovićima i sprovele u logor u Koprivnici u Hrvatskoj. Prema iskazima preživelih logoraša, sveštenik Zečević bio je posebno mučen. Iz Koprivnice je odveden u nepoznatom pravcu i nikad se nije vratio.Božidar Jović (39), posle završene sarajevske bogoslovije, 1937. godine rukopoložen je 1937. godine i službovao je po Bosni. Umro je 1951. godine u zatvoru u Zenici, gde je izdržavao kaznu od osam godina zatvora.Bogdan Lalić (54) u vreme Balkanskih ratova bio je komita u odredu vojvode Vuka. Godine 1914. rukopoložen je za sveštenika, neko vreme službovao je po parohijama, a od 1919. bio je veroučitelj u Sarajevu, višestruko odlikovan. Ustaše su ga u julu 1941. zatvorile, a onda uputile u logor u Gospiću, gde je posle mučenja ubijen.Trifun Maksimović (41) bio je sveštenik i nacionalni radnik, koji se u vreme Prvog svetskog rata zatekao na službi u parohiji Ilijaš. Neposredno po izbijanju rata, u julu 1941. godine, Austrougari su ga kao jednog od najviđenijih Srba zatvorili i streljali.Velimir Mijatović (44), službovao je kao sveštenik u Bosni, a 1942. proteran je u Srbiju, gde je privremeno postavljen za pomoćnika starešine crkve u Arilju. Partizani su ga streljali 1945.Božidar (Božina) Minić (44), poreklom iz Kolašina, službovao je u Crnoj Gori i Bosni. Partizani su ga streljali 1945.Smrt u jamiMiladin Minić (28) tek je četiri godine službovao kao sveštenik kad su ga ustaše nekoliko dana po proglašenju NDH, 24. aprila 1941. godine, zaklale u parohijskom domu njegove parohije u Bilješevu, kod Kaknja u BiH.Marko Popović (65), ugledan i višestruko odlikovan sveštenik, tokom Prvog svetskog rata dugo je držan kao talac. Na početku Drugog svetskog rata ustaše su ga u junu 1941. uhapsile u rodnom Kupresu i posle dvadesetak dana mučenja zaklale fa i bacile u jamu kod Gornjeg Vakufa.Dimitrije Rajanović (32) bio je uhapšen u svojoj parohiji u Nišićima kod Ilijaša u BiH, u avgustu 1941. godine. Ubijen je istog meseca, zajedno sa grupom svojih sunarodnika, na nepoznatom mestu između Semizovca i Ilijaša.
Ovaj feljton pisan je na osnovu monografije „Sveti Srbi“ dr Slobodana Mileusnića, u izdanju „Pravoslavne reči“ iz Novog Sada. Fotografije su takođe preuzete iz ove monografije
