NAJVOLJENIJI SRPSKI PATRIJARH ZA ŽIVOTA POSTAO SVETAC: Gojko je s bratom Dušanom rano ostao bez roditelja, odgajila ih baba Draga

Na današnji dan, 11. septembra 1914. godine, rođen je patrijarh Pavle, kao Gojko Stojčević, u Kućancima, srez Donji Miholjac u Slavoniji, tada u Austrougarskoj, a sada u Hrvatskoj. U Srpskom narodu je bio i ostao omiljen zbog svoje skromnosti i istinoljubivosti i za života je postao– živi svetac.

Bio je 44. vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve od 1990. do 2009. godine, a njegovo puno ime i titula glasili su Njegova svetost arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski gospodin Pavle.

Gojko je sa bratom Dušanim rano ostao bez roditelja. Živeli su sa babom Dragom i tetkom, najstarijom očevom sestrom, koja ih je odgajila zajedno sa svojom ćerkom Agicom koja je bila devet godina starija od Gojka — patrijarha Pavla. Tetka je Gojka poštedela seoskih poslova i omogućila mu da se školuje.

Četvororazrednu osnovnu školu završio je u Kućancima. U Tuzli je završio nižu gimnaziju u periodu između 1925. i 1929. godine, a zatim šestorazrednu bogosloviju u Sarajevu (1930—1936). U Beograd je došao 1936. godine, gde je upisao Bogoslovski fakultet.

Početkom rata da bi se izdržavao radio je na beogradskim građevinama, a to mu nije odgovaralo zbog slabog zdravlja. Na poziv igumana manastira Svete Trojice, odlazi 1942. u ovu ovčarsko-kablarsku svetinju, gde je proveo sledeće dve godine rata. Tokom 1944. zaposlio se kao veroučitelj i vaspitač u domu za decu izbeglu iz Bosne u Banji Koviljači.

U manastiru Vujan je živeo neko vreme izolovan od ostalih monaha i uspeo je da se izleči od ove bolesti. U znak zahvalnosti izrezbario je i poklonio manastiru drveni krst sa raspećem. Tokom 1945. godine bratstvo iz Vujna se preselilo u manastir Blagoveštenje. Gojko je tada bio iskušenik i jedini među bratstvom koji je imao završen Bogoslovski fakultet, a tamo je zamonašen 1948. godine i dobio ime Pavle, prema apostolu Pavlu. Od 1949. do 1955. godine bio je u monaškom bratstvu manastira Rače. Školsku 1950/51. godinu proveo je kao učitelj zamenik u prizrenskoj Bogosloviji Sv. Kirila i Metodija. U čin jeromonaha unapređen je 1954, protosinđel je postao 1954, a arhimandrit 1957. Od 1955. do 1957. godine bio je na postdiplomskim studijama na Bogoslovskom fakultetu u Atini.

Za episkopa raško-prizrenskog izabran je 29. maja 1957. godine, a posvećen je 21. septembra 1957. godine, u beogradskoj Sabornoj crkvi. Za episkopa raško-prizrenskog ustoličen je 13. oktobra 1957. godine, u prizrenskoj Sabornoj crkvi svetog Đorđa.

U Eparhiji raško-prizrenskoj gradio je nove crkve, obnavljao stare i porušene, posvećivao i monašio nove sveštenike i monahe. Starao se o Prizrenskoj bogosloviji, gde je povremeno držao i predavanja iz crkvenog pevanja i crkvenoslovenskog jezika. Kao episkop raško-prizrenski svedočio je u Ujedinjenim nacijama o stradanju srpskog naroda na Kosovu i Metohiji. Za zasluge patrijarha srpskog Pavla na naučnom bogoslovskom polju, Bogoslovski fakultet SPC u Beogradu, dodelio mu je 1988. godine zvanje počasnog doktora bogoslovlja.

Za patrijarha Srpske pravoslavne crkve izabran je 1. decembra 1990. Sutradan, 2. decembra, ustoličen je u Sabornoj crkvi u Beogradu. U manastiru Pećka patrijaršija ustoličen je 22. maja 1994. godine, u tron pećkih patrijarha.

Bavio se i naučnim radom i objavio je brojna dela.

Za vreme mandata patrijarha Pavla obnovljeno je i osnovano više eparhija. Obnovljena je Bogoslovija na Cetinju 1992. godine. Otvorena je 1994. godine Duhovna akademija Svetog Vasilija Ostroškog u Srbinju (Foča) i Bogoslovija u Kragujevcu 1997. godine, kao odsek Bogoslovije Svetog Save u Beogradu. Osnovana je i Informativna služba Srpske pravoslavne crkve Pravoslavlje Pres.

Pokrenuo je 1993. godine u Beogradu Akademiju za umetnosti i konzervaciju, sa nekoliko odseka (ikonopis, freskopis, konzervacija), sledećih godina nastava veronauke je vraćena u škole (2002), kao i Bogoslovski fakultet u okvire Beogradskog univerziteta iz kojeg su ga komunističke vlasti izbacile 1952. godine.

Imao je značajnu ulogu u prevazilaženju raskola mitropolije novogračaničke u Americi koji je trajao više decenija. Putovao je u Ameriku više puta (1996, 1998, 1999 i 2001) i u Australiju (2004). Po Beogradu je išao gradskim prevozom ili peške. Živeo je asketskim životom, sam je šio i krpio odelo i cipele, i obavljao ostale majstorske poslove u Patrijaršiji.

Patrijarh srpski gospodin Pavle je preminuo u Beogradu na Vojnomedicinskoj akademiji posle duže bolesti, u nedelju 15. novembra 2009. godine.

Patrijarh je, prema sopstvenoj želji izraženoj u testamentu, sahranjen u manastiru Rakovica. Datum sahrane bio je četvrtak 19. novembar 2009. godine. Prema proceni policije u litiji i na opelu bilo je prisutno oko 600.000 ljudi, a sahranjen je u manastirskom dvorištu pored patrijarha Dimitrija. Na opelu je mitropolit Amfilohije citirao njegove reči: Kad se čovek rodi, ceo svet se raduje, a samo on plače. Ali, treba da živi tako da, kad umre, ceo svet plače, a samo on se raduje.

Kurir.rs/Ž. Milenković