Svetac čiji je kult veoma raširen u našem narodu, Vasilije Ostroški, rođen je 1610. godine u selu Mrkonjići u Hercegovini od oca Petra i majke Ane Jovanović. Na rođenu je dobio ime Stojan. Iako su bili siromašni, Jovanovići su važili za pobožnu porodicu koja redovno posećuje sva bogosluženja. Mladi Stojan isticao se među ostalima dobrotom i stasom, pa su ga roditelji, u strahu da mu Turci iz zavisti ne naude, poslali u manastir Zavala, gde mu je stric bio iguman.
Zavala je imala učeno bratstvo i veliku biblioteku, što je blagotvorno uticalo na Stojanov duh, a tu je prvi put video i isposnice u stenama iznad manastirske crkve. Stric ga zatim šalje u Tvrdoš, u trebinjskom kraju, radi daljeg bogoslovskog i duhovnog usavršavanja. Tu se Stojan zamonašio i uzeo ime Vasilije.
Put ga dalje vodi na Cetinje, gde ga je mitropolit Mardarije zadržao u svojoj službi. Ali kad nepunih godinu dana kasnije mitropolit pokaže pomirljiv stav prema unijaćenju koje je sprovodila Katolička crkva, Vasilije se vraća u Tvrdoš, gde ubrzo postaje iguman. Željan novih saznanja i vođen crkvenim poslovima odlazi u Peć, kod patrijarha Pajsija, a onda s njegovim blagoslovom na Svetu Goru, gde ostaje godinu dana.
Sa Atoske gore putuje u Rusiju, gde pohodi brojne svetinje, i u Tvrdoš se vraća s brojnim darovima ruskog cara - bogoslužbenim knjigama i liturgijskim predmetima.
Ubrzo po povratku, Vasilije je izabran za mitropolita zahumskog, a patrijarh Gavrilo I postaviće ga docnije u eparhiju „Nikšić, Plana, Kolašinoviće i Morače“. Kao mitropolit, Vasilije se borio na dve strane - protiv Katoličke crkve, koja je sprovodila unijaćenje, i protiv turskog ugnjetavanja naroda.
Uz pastirsku brigu za ljude, mitropolit Vasilije težio je i daljem sopstvenom duhovnom uzdizanju. U monaškim kelijama na Ostrogu proveo je petnaest godina, a u Gornjem Ostrogu podigao je crkvu posvećenu Vavedenju Presvete Djeve Bogorodice. A da bi se odužio Hilandaru za dobijena duhovna blaga, 1671. godine obnovio je manstirsku kulu Svetog Georgija.
Iste godine je umro u Gornjem manastiru, gde je i sahranjen.
Sedam godina posle smrti, pošto se u snu javio igumanu manastira Župa, njegov grob je otkopan, a u njemu je nađen „vladika celokupan i svet“. Njegove mošti su zbog Turaka nekoliko puta seljenje, da bi kasnije bile vraćene u Ostrog. Smatraju se čudotvornim.
Njegov lik predstavljen je na fresci iznad ćivota u Ostrogu, a ikone koje su mu posvećene čuvaju se u Morači, Kotoru, Kumboru, Risnu i u drugim crkvama u Hercegovini i Crnoj Gori.
SPC ga proslavlja 12. maja.
Kazna
ZLA KNEŽEVA SUDBINA
Neki knez Raič u Ostrogu je „arčio manastirsku imovinu“. Vasilije je zato putovao u Peć patrijarhu Maksimu da bi od njega zatražio pomoć i zaštitu. Patrijarh mu da pismo za kneza u kome proklinje sve koji se drznu na manastir, ali još pre nego što se Vasilije vratio, knez Raič, njegovi sinovi i unuci, osim jednog u kolevci, izginuli su od hajdučke družine Baja Pivljanina.
Kurir.rs/Momčilo Petrović/Foto: Marina Lopičić
