Jednа od znаmenitosti Srbije su kаmeni spomenici pod nаzivom "krаjputаši".
Prema pojedinim podacima, oni su postavljani još u 14. veku, ali većina njih datira iz Prvog i Drugog balkanskog rata, kao i iz Prvog svetskog rata.
Samo mali broj muškaraca vratio se sa fronta, a poginuli su ostali sahranjeni na bojištima, u masovnoh grobnicama Grčke, današnje Makedonije, na Prokletijama i močvarnim plažama Albanije.
Zbog toga su kameni blokovi, u koje su uklesani likovi ratnika nicali pored puteva po Srbiji u sećanje na poginule.
Hrabrim borcima izginulim za slobodu, trebalo je podići belege koji bi svedočili o njihovom stradanju, pa su s toga podizani uz glavne drumove, da bi ih što više sveta videlo.
U te grobove uglavnom je polagana odeća poginulih.
Na spomenike je uklesana krаtkа istorijа o pokojniku: ko je bio, koliko dugo je živeo, koliko rаnа je imаo i kogа je ostаvio izа sebe.
Prema pojedinim informacijama, prvi krajputaši su nastali u Arilju pa zatim i u ostalim delovima zapadne i istočne Srbije, takođe i u Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori.
Pravougaonog su oblika, visoki su obično metar ili metar i po, mada se mogu pronaći i viši.
Jedini klesar koji je upamćen po tome što je pravio krajputaše bio je Radosav Čikiriz (1823 – 1864) iz sela Rti u Dragačevu.
Bio je majstor portreta, poznavao je anatomiju i skulptorske tajne.
Kako bi njegovi spomenici bili sačuvani od zuba vremena, sa teritorije celog Dragačeva doneti su u Guču.
Premešteni su 80-ih godina u dvorište osnovne škole u Guči u posebno izgrađen prostor koji ima krov, pa ih štiti od nepogoda.
(Kurir.rs)
NE PROPUSTITE
