Na saborištu u Tršiću, kod Loznice, rodnom selu Vuka Stefanovića Karadžića danas održana je završna svečanost 87. Vukovog sabora.
Posle ‘’Himne Vuku’’ Stevana St. Mokranjca i pozdravne reči Vidoja Petrovića, gradonačelnika Loznice, tradicionalnu saborsku besedu održao je književnik Janko Vujinović.
Kako je kazao "jezik je naša uža i šira otadžbina, majčevina i očevina, dedovina i pra-prađedovina’’, a na jeziku naučenom u ovim pitomim zabrežjima i doljama govorilo se na kućnom pragu, zborilo se ovim jezikom na književnim, predavačkim pa i novinarskim pohodima u okruženju, inostranstvu, ali, pre svega i iznad svega glagoljalo se ovim jezikom u Tronoši i Tršiću.
- Izuzevši neka daleka inostranstva, u ovim bliskim tuzemstvima, takorekuć, domaćim – sve su me razumeli. Jezik nisam menjao, ali su me shvatali. Istina, na nekim stranama taj jezik drugačije imenuje, kao da se njegovo leksičko bogatstvo menja izmenom naziva. Možeš se upinjati, izmišljati imena, ali jezik ostaje ono što jeste, suštastvo međusobnog razumevanja. Breg i livada isto znače i na Velebitu i Papuku, i na Jahorini i na Durmitoru. Reka je rijeka, svugde, svugdje i svugđe! Bosna i Morava, Jadar, Timok i Neretva. Sve su vam to reke i rijeke! Mleko i mlijeko! Reč ne zarezuje izmišljene granice, nema carine, ne treba joj pasoš! Istina, kad prepliva Drinu medvedu se može reći i medvjed, pa i međed! Medvjed tu, medved tamo! Kao što se ne može zaustaviti ptica i voda, tako i naša vukovska reč nema granice. Bez obzira na to kako taj jezik tamo imenuju! A jezik, davno je rečeno, formira našu svest. Iako je zapisao da se u Tršiću rodio i uzrastao te misli da na svijetu nema ljepšega mjesta od Tršića, niti ljepše zemlje od Srbije, Vukov zavičaj je daleko širi od Jadra i Podrinja, pa i od Srbije u ondašnjim pa i sadašnjim granicama. Vukov je zavičaj – srpski jezik – rekao je Vujinović pored ostalog na saborištu od koga je, kako reče, ’’nedaleko žarište ovdašnje, ali i opšte povesti srpskog naroda, ognjište gde je učio Vuk, u manastiru Tronoša’’.
On je naglasio da su dvojica najznatnijih perovođa – Dositej i Vuk. Jedan sa prtljagom iz Evrope, drugi sa bisagama u Evropu. Svest o istovetnosti nacionalnoj dotle, takoreći, utuljena, širila se i buktala.
- Poznata je Vukova zabeleška da je, u svojoj bolesti, imao sreće. Da se nije razboleo, i on bi, kao i toliki drugi momci, poginuo u ustanku. Srećom, nije poginuo u oružanoj buni, ali je sa Dositejem, podigao ustanak u kulturi i izgarao u njemu. Bez Vukovog instinkta, retke smelosti, još ređe upornosti u obdelavanju kulturnog i jezičkog polja, teško je zamisliti kako bi se danas i ovde govorilo. Jer, upravo se u tom kulturnom prevratu krenulo od jezika. Naime, još je Dositej definisao da se pripadnici jednoga naciona određuju po jeziku a ne po veroispovesti. Dositej u Pismu Haralampiju podvlači da su iste nacije svi oni koji govore srpski jezik bez obzira koju veru ispovedaju. Ovu tvrdnju je kasnije proširio i obrazložio Vuk u čuvenom tekstu Srblji svi i svuda, odrećujući sve štokavce govornicima srpskoga jezika. Različita religijska pripadnost ne znači i razliku u jeziku. Dva Nemca, rimokatolik i protestant, govore isti jezik – nemački – kazao je pored ostalog danas Vujinović posle čije besede je izvedena predstava ‘’Dositej u Srbiji“, po tekstu Milovana Vitezovića, a u režiji Marka Stanića.
Tokom sedmodnevnog saborovanja pripremljeno je više različitih programa, u Loznici i Tršiću koji su bili u znaku Dositeja Obradovića, srpskog prosvetitelja i reformatora, osnivača Velike škole, i prvog ministra prosvete. Organizator 87. Vukovog sabora je loznički Centar za kulturu “Vuk Karadžić”, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja i Grada Loznice.
Vukov sabora je naša najstarija i najmasovnija kulturna manifestacija, a održava se u čast reformatora srpskog jezika Vuka Karadžića. Prvi Vukov sabor održan je 17. septembra 1933. i od tada se poštovaoci Vukovog dela u Tršiću okupljaju svake godine, u nedelju uoči Male Gospojine. Inače, ovogodišnji programi bili su prilagođeni epidemiološkoj situaciji zbog kovida-19 pa su posetioci nosili zaštitne maske i nastojali da drže propisanu fizičku distancu.
(Kurir.rs / T.Ilić / Foto:T.Ilić)
