SPOMEN-PLOČA ZA NEZABORAV: Prvi oružani otpor je 1941. bio u lozničkom Donjem Dobriću

Četiri dana posle potpisivanja kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, kod Krnića kolibe u lozničkom selu Donjem Dobriću, 21. aprila 1941. godine, ubijen je jedan nemački potporučnik, dok su još dva nemačka vojnika ranjena.

Obeležavanje tog datuma počelo je redovno od pre četiri godine u Donjem Dobriću polaganjem venca na mestu gde je na našem tlu pružen prvi oružani otpor nemačkom okupatoru u Drugom svetskom ratu.

O tome se malo znalo, mada je o njemu još pre tridesetak godina pisano u knjizi ‘’Jadar u prošlosti’’. Zapisano je da je toga dana manji odred nemačke pešadije pošao u Dobrić da pokupi oružje i obavi pretres. Grupa vojnika, već poražene jugoslovenske vojske, kod Dobrića je napravila zasedu u koju je upalo desetak vojnika koji su došli iz susedne Lešnice.

Zapucalo se i ubijen je jedan potporučnik, a ranjeni jedan potporučnik i narednik. Posle napada jedinica nemačke 60. pešadijske divizije stigla je u selo koje je u znak odmazde narednog dana spaljeno, pobijena je stoka, a nemačka artiljerija je sat vremena tukla ogranke Vidojevice.

U Lešnici i samom Dobriću je oko 70 muškaraca uzeto za taoce pod pretnjom streljanja ako se ponovi napad. Dva dana kasnije, 23. aprila, objavljen je proglas komandanta Mesne komande Loznice oberlajtnanta Tina, a taj dokument nalazi se u Muzeju Jadra.

Kako je napisano, pucano je iz zasede na nekoliko nemačkih vojnika pri čemu je ‘’ubijen jedan oficir, a teško ranjena dva podoficira’’. Piše da je kao odmazda ‘’za ovo kukavičko delo juče selo Donji Dobrić pretvoreno u prah i pepeo’’. Stanovništvu Loznice proglasom je stavljeno na znanje da će ‘’ako se ispali ma jedan metak na jednog nemačkog vojnika ili se pokuša to učiniti’’ odmah na trgu biti ubijeno 50 muškaraca, a ‘’ceo grad pretvoren u pepeo’’.

Navodi se i da će se ‘’slično postupiti ako se ustanovi da stanovnici Loznice vrše sabotaže ili oštećivanje postrojenja nemačke vojske, a onaj kod koga se posle 26. aprila u osam sati uveče nađe oružje, pa i lovačko, biće proglašen za buntovnika i odmah streljan’’.

Proglasom se civilima preti odmazdom zbog nemačkih žrtava skoro pola godine pre nego što je glavnokomandujući okupacionih snaga u Srbiji, nemački general Franc Beme, izdao naredbu da će za jednog poginulog nemačkog vojnika biti streljano sto zarobljenika ili talaca, a 50 za jednog ranjenog.

Lani su polaganje venaca organizovali odbornici GP ‘’Smelo“ zajedno sa meštanima i kolegama iz nekoliko stranaka, a u Muzeju Jadra je rečeno da će se ubuduće 21. april zvanično obeležavati i biti uvršten u kalendar značajnih datuma za Loznicu što će u nedelju biti i učinjeno.

Jadar, poznat po slavnim bitkama iz Velikog rata na Ceru i Gučevu, nije se nije mirio sa nemačkom okupacijom. Četiri meseca posle pucnjeva u Donjem Dobriću Loznica je 31. avgusta, zahvaljujući ustanicima potpukovnika Veselina Misite, postala prvo veće oslobođeno mesto od Nemaca u okupiranoj Evropi. Zarobljena su 93 nemačka vojnika, a Loznica je slobodno disala 40 dana. Inače, partizanske jedinice su 23. septembra 1944. konačno oslobodile loznički kraj.