BEOGRAD - Na današnji dan navršava se 71 godina od oslobođenja Beograda od nacističke okupacije koja je trajala 1287 dana.
Beograd je oslobođen u Beogradskoj ofanzivi, jednoj od najvećih i najznačajnijih bitaka na Balkanu u Drugom svetskom ratu. Bitka je trajala od 14. do 20. oktobra 1944. godine i predstavljala je deo opsežnog operativnog plana Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) i sovjetske Crvene armije.
Kako je tekla borba
Snage NOVJ i Crvene armije napale su Beograd po podne 14. oktobra. Napad je išao u četiri kolone: (1) pravcem Bulevar kralja Aleksandra - 27. marta (Kraljice Marije) - Cara Dušana; (2) Banjica - Dedinje - Bulevar oslobođenja (Šumadijska) - Krunska - Dečanska - Kalemegdan; (3) Topčider - Vojna bolnica - Kralja Milana - Knez Mihailova - Kalemegdan; (4) Banovo brdo - desna obala Save - Železnička stanica - Savsko pristanište. Borbe su vođene za svaku zgradu, a brzinu kojom se napredovalo najbolje ilustruju ovi podaci: do večeri 16. oktobra oslobodioci su stigli do ugla ulica Kralja Milana i Kneza Miloša; 17. oktobra zauzeta je Igumanova palata na Terazijama, a sutradan 18. oktobra i Narodno pozorište.
Poslednja etapa operacije počinje 18. oktobra uništavanjem nekoliko hiljada nemačkih vojnika na području oko Avale i Vrčina.
U noći između 19. i 20. oktobra preostale nemačke jedinice, sabijene na Kalemegdan i usko područje oko Savskog mosta, počele su povlačenje preko Save. Partizani i Rusi prešli su na zemunsku stranu i onemogućili kontranapad. Poslednji Nemci su se 22. oktobra ujutru povukli prema Rumi.
Jedinice Narodnooslobodilačke vojske pod komandom generala Peka Dapčevića i formacije Crvene armije na čelu sa generalom Vladimirom Ždanovim posle oslobađanja istočne Srbije, 20. oktobra 1944. godine oslobodile su glavni grad Srbije i tadašnje Jugoslavije.
Beograd je po oslobođenju postao vojni, politički i administrativni centar i sedište vlade nove Demokratske Federativne Jugoslavije.
U neposrednim borbama za oslobođenje Beograda u jedinicama NOVJ-a poginula su 2.994 borca, a 3.379 je ranjeno. U jedinicama Crvene armije poginulo je 960 boraca, a ranjeno 1.100.
General Ždanov i maršal Sergej Birjuzov, koji je rukovodio sovjetskim frontom u okviru čijih operacija je bila i beogradska, poginuli su 19. oktobra 1964. godine kada je njihov avion udario u Avalu prilikom dolaska na proslavu 20. godišnjice oslobođenja.
(EPK)
