Nakon što je na Sarajevo film festivalu prikazan trejler novog filma Radoša Bajića "Heroji Halijarda", u regionu je izbio čitav skandal.
Naime, ostvarenje Radoša Bajića na kojem se radi više od pet godina i koje je još u postprodukciji jer je premijera najavljena za 10. oktobar u Beogradu, podseća na najveću akciju jugoslovenske vojske i našeg naroda u Drugom svetskom ratu, što se nikada nije zaboravilo ni među potomcima tadašnjih saveznika.
Ali, mediji multietničnog Sarajeva ovu mini-prezentaciju dočekali su na nož, osuđujući je kao promociju četničkog pokreta, uzgred spominjući protekli rat u Bosni i Hercegovini i isticanje toga da su Srbi zločinci. Oglasili su se i predstavnici festivala iskazom da je ovom najavom filma narušen njihov poslovni kodeks, jer ih navodno jedan od producenata ovog ostvarenja Telekom Srbija nije obavestio o sadržaju filma.
O koliko velikom događaju iz Drugog svetskog rata je reč za Kurir je objasnio Dr Nebojša Jovanović, istoričar.
- Operacija "Halijard" je šifrovani naziv za operaciju "Vazdušni most", a odnosila se na spasavanje u najvećoj meri američkih, ali i savezničkih pilota, koji su bombardovali nemačke ciljeve u Rumuniji, pre svega, naftna polja s kojih su se Nemci snabdevali. Poletali su iz Italije, Barija, i na tom putu preletali Srbiju. Nemcu su neke od njih obarali. Akcijom Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVUO), zajedno sa Amerikancima i Englezima, napravljen je privremeni aerodrom u Pranjanima, selu kod Čačka.
Od 28. maja, kada je evakuisana britanska vojna misija, po koju su došli saveznici i da bi imali gde da slete, pa sve do kraja 1944. godine, s prostora Srbije evakuisana su 532 američka pilota. I to je najveća akcija spasavanja američkih i savezničkih pilota iz jedne zemlje u celom Drugom svetskom ratu i zasluga Jugoslovenske vojske u otadžbini jer je bila na strani saveznika - opisuje Jovanović.
O nedoumicama koje su neki imali povodom Jugoslovenske vojske u otadžbini kaže:
- Mnogima se čini čudno, ali tako je bilo. Smatra se da je bila na strani Nemaca, ali to je pre 30 godina u nauci definitivno razrešeno. Jugoslovenska vojska u otadžbini bila je saveznička kao i sve druge antifašističke vojske, i ona je u ovoj akciji učestvovala kao neko je hteo da pomogne svojim saveznicima, avijatičarima koje je obarala nemačka protivvazdušna odbrana, pa su padali po celoj Srbiji.
Organizovano su ih krili od Nemaca i prerušene u srpske seljake dovodili su ih do Pranjana, gde su sletali američki avioni koji su doletali iz Barija i preuzimali svoje oficire i pilote. To se ponavljalo mnogo puta, od avgusta pa do kraja godine bilo je više poleta, odnosno sletanja američkih aviona. U Bariju je bila komanda američke 15. vazduhoplovne armije. I to je bio vazdušni most između Barija i Pranjana.
Naš poznati istoričar naglasio je još jednu činjenicu vezanu za Jugoslovensku vojsku u otadžbini.
Suština priče o "Vazdušnom mostu" u formalnom smislu je činjenica da je Jugoslovenska vojska u otadžbini tada bila jedina legitimna vojska na prostoru bivše Jugoslavije, koju su priznavali saveznici. Ta vojska je imala formalno pravo da vrši regrutaciju i mobilizaciju vojske, da sarađuje sa saveznicima i da vrši zadatke koje joj saveznici nalože.
Partizanska vojska (NOV) je tek u jesen 1944. priznata za savezničku, bez obzira na pomoć koju je dobijala od 1943. Predlog je bio da se obe vojske ujedine u jednu 1944, ali zbog ideoloških razlika koje je Moskva nametala partizanskoj vojsci do toga nije došlo. Crvena armija je posle toga upala u Srbiju i Jugoslaviju i nametnula vlast komunista, a JVUO je potisnuta u Bosnu i tamo razoružana (1945).
Sarajevo i njihov festival verovatno ne žele da čuju istinu o drugom svetskom ratu, njima je to samo sedam ofanziva u kojima su učestvovali Partizani i ništa više osim toga - zaključio je Jovanović koji je autor knjiga "Idemo na Zagreb", "Dvor gospodara Jevrema Obrenovića", "Dvor kneza Aleksandra Karađorđevića" i najnovije "Beogradski Jevreji".
(Kurir.rs / Jasmina Antonijević Milošević)
NE PROPUSTITE
Bonus video:
