U starim, prekosovskim crkvenim kalendarima današnjeg dana se praznovao sv. Vid i prorok Amos. Prorok Amos živeo je u 8. veku pre Hrista i pominje se u Starom Zavetu. Kult sv. mučenika Vida (ili Vita) je rasprostranjen kako na Istoku, tako i na Zapadu.
Otuda u narodu odomaćen naziv Vidovdan. Bio je rodom sa Sicilije, živeo je u vreme cara Dioklecijana. Postradao kao dečak za ime Hristovo. Poštovan među Slovenima, jedna ruka mu se nalazi u Pragu. U Sloveniji ima 76 hramova njemu posvećenih. Na Zapadu su ga za patrona uzeli lekari, kotlari, pivari, glumci, gluvonemi.
Međutim, kako je na današnji dan 1389. bila Kosovska bitka, u kojoj je srpski knez Lazar Hrebeljanović u odbrani slobode i vere pravoslavne mučenički postradao, već nekoliko godina posle toga događaja, ovaj dan je bio posvećen svetoj uspomeni na njega.
Sveti knez se rodio 1329. godine u Prilepcu kod Novog Brda i ženidbom sa Milicom iz loze Nemanjine postao vladar srpske zemlje oko triju Morava, kasnije i u južnijim krajevima.
Gradio je i obnavljao mnoge crkve i manastire. Sa crkvenim velikodostojnicima radio na uklanjanju anateme Carigradske patrijaršije izrečene u vreme cara Dušana. Ona je konačno 1375. ukinuta. Mnogo je pomagao svetogorske manastire, posebno Hilandar i ruski sv. Pantelejmon. Ugroženim srpskim zemljama posle Maričke bitke, 1371. pretila je opasnost od Turaka.
Do odlučujućeg okršaja došlo je na Kosovu polju, u utorak, na Vidovdan, kada je i prorok Amos, slava kneževa. Tu je pao sa većim delom svoje vojske.
Telo mu je prenošeno vekovima, iz mesta u mesto, iz crkve u crkvu, prateći tragediju i seobe Srba, osvećujući srpske zemlje i dajući snage narodu. Stiglo je do Sent-Andreje, da bi se najduže zadržalo u Vrdniku, sremskoj Ravanici.
U Drugom svetskom ratu je usled opasnosti od uništenja, 1942. odneto u Beograd, zahvaljujući zemunskom gradonačelniku, domaćem Nemcu Hansu Mozeru. Tu se nalazilo u sabornoj crkvi do 600. godišnjice Kosovske bitke, kad je svečano preneto u njegovu zadužbinu, Ravanicu kod Ćuprije.
Na ovaj dan Srpska pravoslavna crkva pominje i sve mučenike srpske, od Kosova do danas, koji su život dali na razne načine za veru pravoslavnu.
Na današnji dan, odlukom Svetog arhijerejskog Sabora Srpske crkve od 1969. godine, proslavlja se i uspomena svih novomučenika srpskih, njih 7.000, i peva im se posebna služba, koju je sastavio sv. Vladika Nikolaj.
Vidovdan se proslavlja dostojanstveno, mirno, bez veselja. Danas se u srpskim hramovima služi i parastos svima vojnicima palim na bojnom polju, za „krst časni i slobodu zlatnu“.
Kako je u toku Petrovski post, i ovog dana se ne mrsi.
(Verska informativna agencija)
