Imajući u vidu današnju složenost sveta, čini se očiglednim da stari vestfalski model državnog suvereniteta sve više slabi. Po tom modelu, samo teritorijalno razgraničena i suverena država ima pravo na punopravo članstvo u Ujedinjenim nacijama, iako postoji ogromna razlika u veličini, stanovništvu, vojnoj sposobnosti, resursima i de fakto samostalnosti svake države. Na jednom kraju su gigantske države poput Kine i Indije dok na drugom sićušne zemlje poput Lihtenštajna ili Vanuatua. Kada je u pitanju glasanje u Generalnoj skupštini UN svaka od ove četiri navedene države ima jedan glas.
Sa stanovišta međunarodnog prava i organizacione teorije, nastavljamo da živimo u državnoj-orijentisanom svetskom poretu, iako oblikovanje tog poretka ostaje privilegija najmoćnijih država koje deluju na osnovu geopolitičkih proračuna, uz poštovanje međunarodnog prava i moralnosti prema prilici. Ipak, iako države ostaju temelj svetskog poretka, politička realnost osporava ovaj princip, a najviše na Bliskom istoku.
Ovo je donekle iznenađujuće, jer iako su posebno na Bliskom istoku i u Africi južno od Sahare, granice često proizvoljno nametnute da bi zadovoljile kolonijalne ambicije, uz vođenje malo ili nimalo računa o željama i identitetu ljudi koji tamo žive u određenom geografskom prostoru, one su opstale, jer bi otvaranje pitanja granica otvorilo Pandorinu kutiju etničkih sukoba i teritorijalnih pretenzija.
Možda je prvi izazov festfalskom poretku projekat Evropske unije, koja zastupa interese svojih 25 država članica, ali nema članstvo ili glas u UN, niti ima primedbi na stalno članstvo Velike Britanije i Francuske u Savetu bezbednosti UN. Ipak, u ovom trenutku veći izazov je izvan-teritorijalna operativna moć Sjedinjenih Država, sa njihovom ogromnom mrežom inostranih baza i sposobnosti da ciljaju bilo koju tačku na planeti, kao i njihovom politikom "prisustva" u svim regionima sveta. SAD su prva "globalna država" u svetskoj istoriji, čiji je teritorijalni suverenitet samo psihofizička osnova za neteritorijalni globalni domašaj. To nije carstvo koje počiva na formalnoj i otvorenoj kontroli teritorije, ali to je daleko od toga da bude normalna država koja generalno ograničava svoje vojne operacije i diplomatske akcije na svoje geografske granice, osim ako nije uključena u neki udaljeni rat.
Takođe, nedavni primeri prakse u islamskom svetu su u suprotnosti sa dosadašnjim svetskim etatističkim poretkom. Kada je objašnjavao revolucionarni proces u Iranu 1978-79, ajatolah Homeini je insistirao na tome da je to "islamska revolucija", a ne "Iranska revolucija." On je tvrdio da je za muslimane najvažnija svetska muslimanska zajednica Umma, koja zaslužuje primarnu lojalnost i poštovanje vernika bez obzira na njihovu naciju.
Takvo gledište je agresivnije artikulisano u izjavama Osame Bin Ladena, čiji je pogled na svet prevazilaženje sekularizma i nacionalizma unutar država, što izražava ono što bi se moglo opisati kao islamski kosmopolitski pogled na svet.
Najznačajniji novi izazov državnom centrizmu je proglašenje kalifata Islamske države u Siriji i Iraku, van granica postojećih suverenih država. ISIL se suprotstavio teritorijalnom integritetu tih država, kao i englesko-francuskom tajnom dogovoru iz 1916. (dogovor Sajks-Piko), koji je doveo do stvaranja sadašnjih granica na Bliskom istoku strogim poštovanjem šerijatskog prava, na kome gradi legitimitet. ISIL se ponekad opisuje kao "kvazi-država", ali tu postoje tri važna pitanja koje treba pomenuti.
Prvo, izgleda da ISIL nema cilj da bude međunarodno priznata kao država, ili da bude sredstvo za samoopredeljenje Sirijaca i Iračana koji žive na teritoriji u njenoj nadležnosti. ISIL zasniva svoju vlast isključivo na sektaškoj sunitskoj primeni Šerijata. Drugo, time što negira legitimitet državama nastalim posle Prvog svetskog rata na osnovu Sajks-Piko dogovora 1916., ISIL za sebe prisvaja vrhovni politički legitimitet koji ne zavisi od međunarodnih diplomatskih procedura ili prijema u Ujedinjenim nacijama. Ta tvrdnja ima odjeka među onima koji žive pod njenom vlašću. Treće, mnogi delovi sunitskog društva koje je dominantno prisutno u njihovom "kalifatu" podržavaju ISIL. barem na prvi pogled, kao oslobađajuću snagu od šiitske represije i diskriminacije i zbog efikasnijeg pružanja socijalnih usluga na lokalnom nivou.
U stvari, ISIL je efikasno i oštro, pokrenuo pitanje o legitimnosti granica i država koje su nametnule kolonijalne vlasti i koje su autohtoni nacionalni pokreti prihvatili tokom procesa ostvarivanja političke nezavisnosti. Ovo preispitivanje etatizma na Bliskom istoku će verovatno biti trajnije od same ISIL.
Gledano iz etničkog ugla, kurdski pokreti u Iraku, Turskoj i Siriji, nikada nisu bili zadovoljni Sajks-Piko granicama, a oni sada predstavljaju nove etnički određene političke zajednice koje u Iraku i Siriji poseduju atribute de fakto država. Kao i ISIL, ovi subjekti se nazivaju kvazi-države ili država u državi.
Iz ove perspektive, treba pomenuti predlog neokonzervativca i bivšeg američkog ambasadora u UN Džona Boltona, koji je predložio kao najbolji način da se uništi ISIL, stvaranje nove nezavisne sunitske državeu Iraku i Siriji. Bolton je to predložio kao posrednu podršku anti-šiitskim monarhijama u regionu i kaa način da se spreči Moskva da povrati uticaj u regionu. Ali, ono što favorizuje Bolton je država nametnuta spolja koja treba da bude prihvaćena kao tradicionalna država ograničena svojim međunarodnim granicama. Ovo je u suprotnosti sa kalifatom ISIL, koja tvrdi da ima u autoritet na osnovu selefijskog tumačenja islama, i koja na svoje pristalice ne primenjuje geografske pojmove državljanstva i nacionalnosti
Islamska država je poslala izazov legitimnosti Bliskog istoka koga je izgradila Evropa posle Prvog svetskog rata, i kolonijalnoj atmosferi koja je ostala dominantna nakon Drugog svetskog rata.
Vestfalski model uređenja sveta sve teže opisuje savremeno društvo. Kada se uzme u obzir realnost američke globalne države, EU, i ISIL, potrebno je naći druge okvire, politike u prakse koje su više osetljivi na različite nivoe veza vlasti i moći, kao i na složene obrasce transnacionalnih mreža i lokalnih sistema kontrole, koji upravljaju milijardama ljudi. Potpunije istraživanje ovih različitih organizacionih struktura bi takođe trebalo da uključi ulogu transnacionalnih korporacija i finansijskih institucija koje oblikuju stvarnost neoliberalne globalizacije.
