ATOS - U noći između 3. i 4. marta 2004. godine u manastiru Hilandar je izbio požar koji je ubrzo poprimio katastrofalne razmere.
Tom prilikom je izgorelo više od polovine korisne površine manastirskih zdanja. Obnova oštećenih delova je započeta odmah nakon požara.
Britanski princ Čarls organizovao je tada dobrotvorni prijem za obnovu manastira Hilandar od posledica velikog požara. Nakon požara 2004. princ od Velsa je uputio lično pismo podrške bratstvu manastira Hilandara, navodeći tom prilikom da svako ko ima osećaj za lepo ne može da ne bude pogođen stradanjem Hilandara.
Princ Čarls, koji je uz svog oca vojvodu od Edinburga, počasni član Društva prijatelja Svete gore u Velikoj Britaniji, imao je priliku da poseti Hilandar pre požara 2003. godine i tom prilikom je izrazio veliko divljenje prema lepoti i vrednosti njegove baštine.
U prvoj fazi, prikupljenim prilozima omogućeno je podizanje nove hilandarske pekare van manastirskih zidina, budući da je stara, koja se nalazila u severnom delu manastira, potpuno uništena u požaru, dok je u drugoj fazi prihod bio namenjen opremanju bogate manastirske biblioteke.
Inače ovaj srpski manastir se nalazi u severnom delu Svete gore Atonske, države pravoslavnih monaha koja postoji više od hiljadu godina. Sveta gora je smeštena na Atosu, trećem kraku poluostrva Halkidiki u severnoj Grčkoj, a manastir se nalazi na 2,5 kilometara od mora.
Posmatran spolja manastir ima izgled srednjovekovnog utvrđenja, s obzirom da je utvrđen bedemima koji su visoki i do 30 m. Spoljni zidovi su dugački 140 m i okružuju površinu koja je skoro 75 m široka. Manastir je ovako utvrđen s obzirom da je u prošlosti, kao i ostala utvrđena monaška naselja na Svetoj gori, morao da se brani od gusara. Neki smatraju Hilandar jednim od prvih univerziteta, u prethodničkoj formi, a konkretno prvim srpskim univerzitetom.Manastir Hilandar je izgradio grčki monah svetogorac, Georgije Helandarios.
Manastir Hilandar su obnovili Stefan Nemanja (u monaštvu Simeon) i njegov sin Sava 1198. godine, a u manastiru je 1200. godine umro Stefan Nemanja. Kralj Stefan Uroš I je 1262. godine značajno utvrdio manastir. Hilandar je naročito pomogao kralj Milutin, koji je oko 1320. godine na mestu stare podigao novu crkvu Vavedenja Bogorodice . U vreme kralja i cara Dušana Sveta gora je došla pod njegovu vlast, a to je period najvećeg prosperiteta manastira. U vekovima turske vladavine, Hilandar su pomagali ruski carevi i moldavski kneževi u XVI veku, a srpski patrijarsi iz Peći u XVII veku.
Početkom XIX veka stvorena je prva novovekovna srpska država, pa je nastavljena bogata tradicija hilandarsko-srpskih odnosa. U novijoj istoriji manastir je značajno stradao 2004. godine u katastrofalnom požaru, a u toku je obnova oštećenih građevina.
Hilandar predstavlja jedno od nazjnačajnijih središta srpske kulture i duhovnosti. Kroz vekove, relativno zaštićen od napada i pljačkanja, u sigurnosti Svete gore Atonske i njene autonomije, bio je pošteđen sudbine koja je zadesila skoro sve druge srpske manastire. U Hilandaru je očuvana najbogatija kolekcija originalnih starih rukopisa, ikona, fresaka, tako da on u današnje vreme predstavlja najznačajniju riznicu srpske srednjovekovne kulture uopšte.
Manastir se od 1988. godine, zajedno sa ostalih devetnaest svetogorskih manastira, nalazi na UNESKO listi svetske baštine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Planina Atos. Hilandar se nalazi pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije u Carigradu, a staranjem manastirskog bratstva, srpske i grčke države dobro se čuva, održava i obnavlja.
(Dnevno rs/Tanjug)
